Aktywny Rodzic a rodzinny kapitał opiekuńczy – w okresie przejściowym ciągłość wypłaty świadczeń

Program Aktywny Rodzic obejmuje trzy świadczenia dla rodziców dzieci od 12 do 35 miesiąca życia: aktywnie w domu, aktywnie w żłobku i aktywni rodzice w pracy. Dwa pierwsze świadczenia zastąpiły – odpowiednio – rodzinny kapitał opiekuńczy oraz dofinansowanie żłobkowe. Jednak na prawo do wszystkich świadczeń z programu Aktywny Rodzic wpływa wcześniejsze pobieranie świadczenia RKO.

Aktywny Rodzic a RKO

Jeśli rodzice pobrali już na dziecko pełne 12 tys. zł RKO, to z nowego programu mogą ubiegać się o jedno z dwóch świadczeń: aktywnie w żłobku – jeśli dziecko uczęszcza do żłobka – albo aktywni rodzice w pracy – jeśli rodzice są aktywni zawodowo, a dziecko nie chodzi do żłobka.

Jeśli rodzice pobierają na dziecko RKO, ale nie wykorzystali pełniej kwoty 12 tys. zł, to z nowego programu mogą się ubiegać o jedno z trzech świadczeń: aktywnie w żłobku, aktywni rodzice w pracy, a także aktywnie w domu. Przy czym łączna kwota RKO i aktywnie w domu nie może przekroczyć 12 tys. zł na dziecko.

Jeśli prawo do RKO zostanie uchylone, ponieważ przyznaliśmy świadczenie z programu Aktywny Rodzic, to rodzic nie może już wrócić do pobieranego wcześniej RKO. Ale jeśli rodzice pobierają RKO po 1 tys. zł miesięcznie, mogą je nadal pobierać na zasadzie praw nabytych do osiągnięcia limitu 12 tys. zł albo do czasu, aż dziecko skończy 35 miesięcy.

Zapewniamy ciągłość wypłaty świadczeń

Aby zapewnić ciągłość wypłaty świadczeń w okresie przejściowym, czyli w okresie rozpatrywania wniosku o nowe świadczenie, rodzicom, którzy mieli przyznane prawo do RKO i złożyli wniosek o świadczenie z programu Aktywny Rodzic, w dalszym ciągu wypłacaliśmy RKO.

Jako że nie można pobierać za jeden miesiąc dwóch świadczeń, RKO wypłacony za miesiące, za które przyznaliśmy świadczenie aktywnie w żłobku, aktywnie w domu lub aktywni rodzice w pracy, podlega rozliczeniu z ZUS.

W piśmie, wysłanym w sierpniu br. na Platformie Usług Elektronicznych (PUE)/eZUS do wszystkich klientów pobierających RKO, informowaliśmy, że nie jest możliwe łączenie pobierania RKO i świadczeń z programu Aktywny Rodzic, a decyzja co do wyboru konkretnego świadczenia leży po stronie rodziców.

Co po przyznaniu świadczenia z programu Aktywny Rodzic

Po przyznaniu prawa do nowego świadczenia wydajemy decyzję o uchyleniu prawa do RKO i konieczności rozliczenia RKO wypłaconego w trakcie rozpatrywania wniosku.

Przykład
Tomasz ma przyznane prawo do RKO na dziecko od kwietnia 2024 r. do marca 2025 r. ZUS przekazuje Tomaszowi środki po 1 tys. zł 4 dnia każdego miesiąca. W październiku Tomasz złożył wniosek o świadczenie aktywni rodzice w pracy. W listopadzie przyznaliśmy prawo do świadczenia aktywni rodzice w pracy od października br. i wypłaciliśmy je 29 listopada za październik.

Świadczenia z programu Aktywny Rodzic są wypłacane w danym miesiącu za miesiąc poprzedni, dlatego następna płatność, czyli za listopad, będzie na koniec grudnia. Oznacza to, że w okresie rozpatrywania wniosku o nowe świadczenie – w celu zachowania ciągłości wypłat – wypłaciliśmy Tomaszowi RKO rodzicowi 4 października i 4 listopada. Wraz z przyznaniem nowego świadczenia uchyliliśmy prawo do RKO. Ponieważ nie można pobierać dwóch świadczeń za ten sam okres, RKO jako świadczenie niższe rozliczamy za okres, za który przyznaliśmy wyższe świadczenie z nowego programu.

Jak rozliczyć nadpłacone świadczenie

Rodzice 4 i 5 grudnia otrzymali na PUE/eZUS informację o przyznaniu prawa do świadczeń z programu Aktywny Rodzic i decyzję o uchyleniu prawa do RKO oraz o możliwych sposobach rozliczenia nadpłaconego RKO.

ZUS uchylił prawo do RKO na ok. 42 tys. dzieci w związku z przyznaniem od października 2024 r. prawa do jednego ze świadczeń z programu Aktywny Rodzic. Sukcesywnie rozpatrujemy pozostałe wnioski.

Nadpłaconą kwotę RKO klienci mogą zwrócić do ZUS – jednorazową wpłatą albo w ratach – na rachunek, z którego przekazaliśmy przelew ze świadczeniem. W tytule przelewu prosimy podać:

• imię i nazwisko dziecka,
• numer sprawy widoczny w przelewie przychodzącym (np. dla przelewu z 20.11.2024 r. „TO010000C241120TRK/numer sprawy” jest to ciąg cyfr znajdujący się po znaku „/”);
• informację, za jaki okres i jakie świadczenie jest zwracane, np. „zwrot RKO za okres 10 2024”.

Nadpłaconą kwotę możemy również potrącać co miesiąc z bieżących świadczeń dla rodzin, np. ze świadczenia wychowawczego 800+ albo ze świadczenia z programu Aktywny Rodzic. Rodzice mogą uzgodnić z nami wysokość miesięcznych potrąceń.

O preferowanym sposobie rozliczenia klienci mogą poinformować ZUS na formularzu POG przez PUE/eZUS.

Co jeśli ustalanie prawa do świadczenia jeszcze trwa

Jeśli w sprawie wniosku o świadczenie Aktywny Rodzic nadal trwa postępowanie, nadal będziemy wypłacać RKO, aby zachować ciągłość wypłaty. Dopiero po przyznaniu nowego świadczenia wydamy decyzję o uchyleniu prawa do RKO i konieczności rozliczenia z ZUS RKO wypłaconego w trakcie rozpatrywania wniosku.

Czy można zrezygnować z RKO przed przyznaniem nowego świadczenia

Jeśli rodzic złożył wniosek o świadczenie z programu Aktywny Rodzic i jeszcze go nie rozpatrzyliśmy, rodzic może zrezygnować z dalszego pobierania RKO. Taką informację można nam przekazać na formularzu POG przez PUE/eZUS na 7 dni przed terminem, w którym rodzic zawsze otrzymywał RKO na konto.

Może się jednak zdarzyć, że rodzic zrezygnował z pobierania RKO, ale otrzymał decyzję odmowną co do świadczenia z programu Aktywny Rodzic. Dotyczy to np. odmowy przyznania świadczenia aktywni rodzice w pracy z powodu braku wymaganej aktywności zawodowej jednego z rodziców. W takiej sytuacji rodzic nie będzie mógł już ponownie pobierać RKO, jeśli już raz z niego zrezygnował. Może natomiast ubiegać się o świadczenie aktywnie w domu. W takim przypadku najlepiej poczekać na informację o przyznaniu nowego świadczenia, a potem rozliczyć się z ZUS z nadpłaconego RKO.

Wnioski tylko przez internet

Rodzic może złożyć wniosek o przyznanie świadczenia z programu Aktywny Rodzic wyłącznie przez internet na jeden z czterech sposobów:

• przezPUE/eZUS,
• przez aplikację mobilną mZUS,
• przez bankowość elektroniczną
• przez portal Emp@tia Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej.

W ramach programu Aktywny Rodzic rodzice mogą w danym miesiącu na dane dziecko korzystać tylko z jednego świadczenia. Mogą jednak wielokrotnie zmieniać rodzaj świadczenia w trakcie korzystania z programu.