Postępowanie w sprawie przyznania świadczeń

Postępowanie w sprawie przyznania Ci świadczenia rozpoczniemy:

• na podstawie Twojego wniosku lub
• z urzędu – jeśli ustawa emerytalna przewiduje wszczęcie postępowania z urzędu w sprawie danego świadczenia.

Wniosek o świadczenie możesz:

• złożyć na piśmie – wniosek wraz z niezbędnymi załącznikami wypełnij i prześlij do nas pocztą lub złóż w naszej placówce;
• zgłosić ustnie do protokołu w naszej placówce;
• przesłać elektronicznie przez Platformę Usług Elektronicznych (PUE) – na www.zus.pl. Żeby to zrobić, musisz mieć założone konto na PUE ZUS oraz profil zaufany na Elektronicznej Platformie Usług Administracyjnych (ePUAP ) albo bezpieczny podpis elektroniczny.

Ważne! Dokumenty, które dołączasz do wniosku złóż w naszej placówce lub wyślij do nas pocztą.

Szczegółowe informacje, które dotyczą składania wniosków w formie elektronicznej, znajdziesz na naszej stronie internetowej w Biuletynie Informacji Publicznej, w zakładce "Informacja dot. warunków organizacyjno-technicznych doręczania dokumentów elektronicznych do ZUS".

Ważne! Formularze wniosków oraz wymaganych załączników znajdziesz na naszej stronie internetowej w sekcji Wzory formularzy (możesz je stamtąd pobrać i wydrukować) lub w każdej naszej placówce.

Wniosek możesz złożyć w każdej naszej placówce. Załatwisz sprawę szybciej, jeśli wybierzesz placówkę w Twoim miejscu zamieszkania. Skrócisz w ten sposób czas związany z przekazaniem Twojego wniosku do placówki, która jest właściwa do jego rozpatrzenia. Jeśli masz konto na Platformie Usług Elektronicznych ZUS (PUE ZUS) — możesz zarezerwować dogodny dla Ciebie termin wizyty w naszej placówce.

Niezależnie od tego, w której placówce złożysz wniosek, rozpatrzy go nasza placówka właściwa ze względu na Twoje miejsce zamieszkania - jeśli:

• mieszkasz w Polsce, jest to adres Twojego zameldowania na pobyt stały,
• nie masz adresu zamieszkania w Polsce, wniosek rozpatrzy nasza placówka właściwa ze względu na Twój adres miejsca pobytu lub adres ostatniego zameldowania na pobyt stały – w Polsce.

Jeśli mieszkasz za granicą w państwie członkowskim UE albo EFTA lub w państwie, z którym Polska zawarła umowę dwustronną o zabezpieczeniu społecznym lub masz okresy pracy w którymś z tych Państw to Twój wniosek rozpatrzy oraz przekaże do zagranicznej instytucji ubezpieczeniowej jedna z naszych placówek, która realizuje umowy międzynarodowe.
To, która z nich rozpatrzy Twój wniosek zależy od tego w jakim Państwie mieszkasz lub masz okresy zatrudnienia - wykaz placówek.

Jeśli mieszkasz lub pracujesz za granicą w państwie, z którym Polska nie zawarła umowy dwustronnej o zabezpieczeniu społecznym, Twój wniosek rozpatrzy placówka właściwa ze względu na Twoje ostatnie miejsce zameldowania na pobyt stały w Polsce.

Za datę zgłoszenia wniosku przyjmiemy dzień, w którym:

• złożyłeś pisemny wniosek w naszej placówce – datę potwierdzi nasz pracownik, który przyjmie Twój wniosek;
• ustnie zgłosiłeś wniosek do protokołu w naszej placówce;
• nadałeś wniosek na poczcie w Polsce lub za granicą;
• dzień, w którym zgłosiłeś wniosek za pośrednictwem Platformy Usług Elektronicznych (PUE).

Pracodawca ma obowiązek przygotować i złożyć w naszej placówce (za Twoją zgodą) wniosek o:

• emeryturę ustalaną na starych zasadach;
• rentę z tytułu niezdolności do pracy;
• rentę rodzinną.

Zasada ta nie dotyczy:

• zleceniodawców;
• osób fizycznych zatrudniających pracowników;
• płatników składek, którzy nie wypłacają świadczeń z ubezpieczenia chorobowego;
• płatników składek, którzy opłacają składkę jedynie za siebie i osoby współpracujące.

Jeśli ubiegasz się o nową emeryturę sam musisz złożyć do nas wniosek i dołączyć do niego wymaganą dokumentację. Pracodawca obecnie nie ma już obowiązku przygotowania wniosku oraz złożenia go u nas. Jeśli jednak to zrobi, za datę zgłoszenia wniosku przyjmiemy dzień, w którym pracodawca:

• złoży wniosek w naszej placówce – datę potwierdzi nasz pracownik przyjmujący wniosek;
• nada wniosek na poczcie w Polsce lub za granicą.

Ważne! Jeśli urodziłeś się przed 1949 r. i starasz się o emeryturę na starych zasadach lub o rentę, Twój pracodawca jest zobowiązany do przygotowania Twojego wniosku.
Pracownik, upoważniony do sporządzenia wniosku wskaże datę jego sporządzenia, potwierdzi prawidłowość tego wpisu własnoręcznym podpisem i opatrzy służbową pieczątką.
W takiej sytuacji za datę zgłoszenia wniosku przyjmiemy datę sporządzenia wniosku przez Twojego pracodawcę.

Jeżeli odbywasz karę pozbawienia wolności, karę aresztu wojskowego albo karę aresztu za wykroczenie albo jesteś tymczasowo aresztowany, za datę zgłoszenia wniosku o emeryturę ustalaną na starych zasadach lub rentę przyjmiemy dzień, w którym wniosek przyjęła administracja zakładu karnego lub aresztu. Datę tę potwierdzi pieczęcią i podpisem osoba upoważniona.

Ważne! Jeśli urodziłeś się po 1948 r., chcesz złożyć wniosek o emeryturę i przebywasz w areszcie lub zakładzie karnym zasada ta Cię nie dotyczy.

Za datę zgłoszenia wniosku przyjmiemy dzień, w którym złożysz swój wniosek:

• w innej naszej placówce niż placówka właściwa ze względu na miejsce Twojego zamieszkania;
• w polskim urzędzie konsularnym lub w innej polskiej placówce dyplomatycznej – jeśli w dniu składania wniosku przebywasz za granicą.

Jeżeli wniosek zgłosisz w zagranicznej instytucji ubezpieczeniowej państwa, z którym Rzeczpospolitą Polską łączy umowa międzynarodowa w dziedzinie ubezpieczeń społecznych  – za datę zgłoszenia wniosku przyjmiemy datę, którą wskaże nam ta instytucja.
Jeżeli zagraniczna instytucja ubezpieczeniowa przekaże nam wniosek i inne dowody w formie elektronicznej, będą one tak samo ważne jak oryginalny wniosek i dokumenty wymagane w postępowaniu.

Ważne! Za datę zgłoszenia wniosku złożonego elektronicznie przyjmiemy dzień wprowadzenia tego wniosku do naszego systemu teleinformatycznego.

Wniosek należy wypełnić czytelnie, wielkimi literami, długopisem o niebieskiej lub czarnej barwie tuszu tak, aby nie było żadnych wątpliwości co do prawidłowości podanych przez Ciebie danych.

Niezależnie od tego, o jakie świadczenie się ubiegasz Twój wniosek powinien zawierać niezbędne informacje dotyczące:

• Twoich danych osobowo-adresowych (czyli danych wnioskodawcy);
• zakresu wniosku;
• Twoich oświadczeń (czyli oświadczeń wnioskodawcy);
• liczby załączonych przez Ciebie dokumentów;
• sposobu odbioru odpowiedzi i wypłaty świadczenia oraz

datę sporządzenia wniosku i Twój podpis.

Ważne! Jeśli prawidłowo wypełnisz wniosek, będziemy mogli szybciej załatwić Twoją sprawę. Jeśli we wniosku podasz swój numer telefonu, ułatwisz nam kontakt z Tobą, co przyspieszy załatwienie Twojej sprawy.

Jeśli we wniosku nie podasz wszystkich danych, które są niezbędne do tego, abyśmy mogli go rozpatrzyć, to:

• Twój wniosek pozostawimy bez rozpoznania, czyli nie wydamy żadnej decyzji. Tak postąpimy w sytuacji, gdy we wniosku nie podałeś imienia, nazwiska oraz/lub adresu;
• wezwiemy Cię do uzupełnienia braków – jeśli  wniosek zawiera Twoje imię, nazwisko oraz adres, ale nie podałeś w nim innych niezbędnych danych, nie dołączyłeś wymaganych dokumentów lub nie podpisałeś wniosku.

Wezwanie do uzupełnienia wniosku wyślemy do Ciebie pocztą, za zwrotnym potwierdzeniem odbioru. W wezwaniu napiszemy, do kiedy musisz uzupełnić braki (będziesz miał na to przynajmniej 14 dni od dnia, w którym otrzymasz wezwanie).

Ważne! Jeśli w wyznaczonym terminie nie uzupełnisz wniosku, to wydamy decyzję o odmowie wszczęcia postępowania.

Wniosek w sprawie świadczenia możesz złożyć samodzielnie lub może zrobić to za Ciebie:

• przedstawiciel ustawowy (np. rodzic w imieniu małoletniego dziecka);
• opiekun prawny lub
• pełnomocnik.

Jeśli wniosek składa w Twoim imieniu pełnomocnik musi on posiadać Twoje pisemne pełnomocnictwo. Nie ma jednego wzoru takiego pisma. Podaj w nim dane, dzięki którym nasz pracownik będzie mógł sprawdzić tożsamość pełnomocnika, na przykład jego imię i nazwisko, serię i numer dowodu osobistego oraz wskaż zakres pełnomocnictwa, jakiego mu udzielasz. Podpisz się czytelnie na pełnomocnictwie.

W przypadku, gdy przy dokonywaniu czynności przed organem rentowym zainteresowany lub świadek, mający pełną zdolność do czynności prawnych, nie może złożyć podpisu, podpis składa inna upoważniona przez niego osoba, nieograniczona w zdolności do czynności prawnych.

Osoba składająca podpis za zainteresowanego lub świadka składa oświadczenie o przyczynach uniemożliwiających złożenie podpisu przez zainteresowanego lub świadka, podając następujące swoje dane identyfikacyjne: imię i nazwisko, datę urodzenia, numer PESEL, a jeżeli nie nadano tego numeru - serię i numer dowodu osobistego lub paszportu, adres miejsca zamieszkania i adres do korespondencji.

Jeżeli przedstawiciel ustawowy lub opiekun prawny nie zgłasza wniosku o świadczenie dla osoby, którą się opiekuje, wniosek taki – gdy nie jest wymagane osobiste działanie wnioskodawcy - może zgłosić osoba, która sprawuje faktyczną opiekę. Sytuacja ta dotyczy osób, które ze względu na swój wiek lub stan zdrowia nie mają zdolności do czynności prawnych.
We wniosku, który zgłosi opiekun faktyczny, potwierdzimy dane osobowe i adresowe tego opiekuna oraz potwierdzimy oświadczenie o sprawowaniu przez niego faktycznej opieki.

Ważne! Oświadczenie opiekuna faktycznego nie wymaga przez nas potwierdzenia, jeśli składa on jedynie wniosek w imieniu osoby, którą się opiekuje. Jeśli jednak taki opiekun będzie także pobierał to świadczenie (np. rentę rodzinną dla małoletniego dziecka), to oświadczenie o sprawowaniu opieki musi być potwierdzone przez placówkę, która posiada informacje o sprawowaniu tej opieki.

Jeśli złożyłeś wniosek o świadczenie, ale uznasz, że np. korzystniejsze byłoby złożenie takiego wniosku w innym terminie, możesz swój wniosek wycofać. Nie musisz nam tego uzasadniać. Swój wniosek możesz wycofać najpóźniej w ciągu  miesiąca od otrzymania od nas decyzji.

Wniosek możesz wycofać na 3 sposoby:

• pisemnie – wypełnij  formularz EWS i przynieś go do naszej placówki lub prześlij pocztą;
• ustnie – zgłoś do protokołu w naszej placówce.

Jeśli wycofasz wniosek dotyczący świadczenia polskiego, umorzymy postępowanie w sprawie tego świadczenia.
Jeśli wycofasz wniosek dotyczący świadczenia zagranicznego, przekażemy tą informację do zagranicznej instytucji.

Jeśli ubiegasz się o emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy, do wniosku dołącz dokumenty, które potwierdzą:

• Twoją datę urodzenia – jeśli złożysz wniosek osobiście wystarczy, że będziesz mieć ze sobą dokument potwierdzający Twoją tożsamość np. paszport lub dowód osobisty;
• okresy składkowe i nieskładkowe;
• wysokość Twojego wynagrodzenia, dochodu, przychodu i uposażenia, przyjmowanych do ustalenia podstawy wymiaru świadczeń, dla uproszczenia nazywamy je zarobkami (nie musisz ich przedkładać, jeśli ubiegasz się o emeryturę na nowych zasadach i masz obliczony kapitał początkowy);
• okoliczności niezbędne do ustalenia świadczeń przysługujących z zagranicznych instytucji ubezpieczeniowych, jeżeli to wynika z umów międzynarodowych, których stroną jest Rzeczpospolita Polska (np. dokumenty  potwierdzające okresy ubezpieczenia za granicą, numer ubezpieczenia za granicą).

Do wniosku o rentę z tytułu niezdolności do pracy dołącz także:

• zaświadczenie o stanie zdrowia (Zaświadczenie OL-9);
• wywiad zawodowy sporządzony przez Twojego pracodawcę (płatnika składek) – jeżeli pozostajesz w zatrudnieniu.

Nie musisz przedstawiać nam dokumentów, które potwierdzają dane zapisane na Twoim konta  w ZUS , ani dokumentów, które złożyłeś do nas wcześniej – np. gdy ustalaliśmy Twój kapitał początkowy.

Ważne! Dokumenty, które  potwierdzają:

• okresy zatrudnienia;
• inne okresy składkowe i nieskładkowe;
• wysokość wynagrodzenia 

musisz dołączyć w oryginale albo przedstawić nam odpisy tych dokumentów poświadczone przez notariusza lub Twojego pełnomocnika (jeśli jest on adwokatem, radcą prawnym, rzecznikiem patentowym lub doradcą podatkowym).
Oryginały tych dokumentów zwrócimy Ci, jeśli wystąpisz z takim wnioskiem. 

Nie zwrócimy Ci:

• zaświadczeń o wysokości wynagrodzenia, przychodu, dochodu i uposażenia;
• zaświadczeń o zatrudnieniu i wynagrodzeniu, które zostały wystawione na druku ZUS ERP-7;
• pisemnych zeznań świadków;
• Twoich oświadczeń.

Prawo do renty rodzinnej możemy ustalić po osobie, która w chwili śmierci:

• miała prawo do świadczenia lub ubiegała się o jego przyznanie;
• była ubezpieczona, lecz nie miała przyznanego prawa do świadczenia ani się o nie nie ubiegała.

Jeśli  ubiegasz się o rentę rodzinną po osobie, która nie miała ustalonego prawa do świadczenia, musisz przedłożyć dokumenty, na podstawie których ustalimy prawo i wysokość świadczenia zmarłego.
W tym celu razem z wnioskiem o rente rodzinną złóż dokumenty, które potwierdzą:

• okresy składkowe i nieskładkowe zmarłego, na podstawie których ustalimy, czy zmarłemu przysługiwałoby  prawo do świadczenia;
• wysokość zarobków , na podstawie których wyliczymy wysokość świadczenia, jakie przysługiwałoby zmarłemu;
• okoliczności niezbędne do ustalenia świadczeń przysługujących z zagranicznych instytucji ubezpieczeniowych, wynikające z umów międzynarodowych, których stroną jest Rzeczpospolita Polska (np. dokumenty  potwierdzające okresy ubezpieczenia za granicą, numer ubezpieczenia za granicą) .

Jeśli starasz się o rentę rodzinną po zmarłym małżonku (jesteś wdową lub wdowcem), do wniosku dołącz dokumenty, które potwierdzą:

• datę urodzenia i datę zgonu zmarłego małżonka,
• zawarcie związku małżeńskiego;
• Twoje prawa do alimentów od zmarłego małżonka (ustalone wyrokiem lub ugodą sądową, albo – w przypadku wdowy  –  dobrowolnego porozumienia między małżonkami) – jeżeli w chwili śmierci małżonka nie istniała wspólność małżeńska. Prawo to musisz także potwierdzić w przypadku orzeczenia rozwodu lub separacji.

Do wniosku o rentę rodzinną dla dzieci własnych, zmarłego, dzieci drugiego małżonka oraz dzieci, które ukończyły 16 lat, złóż również dokumenty, które potwierdzają ich:

• naukę w szkole;
• stan zdrowia – jeżeli prawo do renty rodzinnej jest uzależnione od stwierdzenia całkowitej niezdolności do pracy lub całkowitej niezdolności do pracy oraz do samodzielnej egzystencji.

Do wniosku o rentę rodzinną dla przyjętych na wychowanie i utrzymanie: wnuków, rodzeństwa        i innych dzieci ubiegających się o przyznanie renty rodzinnej, złóż dodatkowo oświadczenia lub dokumenty, które potwierdzają, że osoby te:

• osoba, po której ustalamy rentę rodzinną  wychowywała i utrzymywała, co najmniej na rok przed śmiercią – chyba, że śmierć była następstwem wypadku;
• nie mają prawa do renty po rodzicach, a jeśli ich rodzice żyją – że nie mogą zapewnić im utrzymania albo, że zmarła osoba była ich opiekunem ustanowionym przez sąd.

Jeśli o rentę rodzinną ubiegają się rodzice, powinni dołączyć do wniosku oświadczenie, że zmarły bezpośrednio przed śmiercią pomagał im się utrzymywać.

Jeśli starasz się o dodatek pielęgnacyjny, dołącz zaświadczenie o stanie zdrowia, które wystawi Ci lekarz prowadzący. Zaświadczenie musi być aktualne, wystawione nie wcześniej niż miesiąc przed datą zgłoszenia przez Ciebie wniosku.

Staż  ubezpieczeniowy (okresy składkowe, nieskładkowe i rolne) możesz potwierdzić takimi dokumentami, jak:

• świadectwo pracy;
• umowa o pracę lub pisma kierowane przez pracodawcę do pracownika w czasie trwania zatrudnienia (np. o powołaniu, zmianie angażu, przyznaniu nagrody);
• zaświadczenie wystawione przez pracodawcę lub jego prawnego następcę;
• uwierzytelnione kopie dokumentów, ich odpisy lub zaświadczenia wystawione przez archiwum lub inną jednostkę, która przechowuje dokumenty z zakładów pracy, które nie istnieją;
• potwierdzenie ubezpieczenia, gdy pracowałeś za granicą;
• książeczka wojskowa lub zaświadczenie z Wojskowej Komendy Uzupełnień, które potwierdza Twoją czynną służbę wojskową;
• odpis aktu urodzenia dziecka;
• wpis do legitymacji ubezpieczeniowej lub w „książeczkowym" dowodzie osobistym;
• legitymacje służbowe, legitymacja związku zawodowego.

Jeżeli nie masz dokumentów potwierdzających okresy zatrudnienia i nie możesz ich pozyskać, we wskazanych niżej przypadkach możesz przedłożyć zeznania świadków.
W tym celu musisz dostarczyć nam swoje oświadczenie o braku dokumentów i przyczynach ich braku oraz zeznania świadków.

Ważne! Zeznaniami świadków możesz wykazać przypadające przed 15 listopada 1991 r. okresy:

• zatrudnienia na obszarze Państwa Polskiego, po ukończeniu 15 roku życia,
• zatrudnienia jako pracownik młodociany na warunkach określonych w przepisach przed 1 stycznia 1975 roku;
• pracy przymusowej:
  • na rzecz hitlerowskich Niemiec w okresie II wojny światowej,
  • na obszarze ZSRR – od 17 września 1939 roku do 31 grudnia 1956 roku,
  • na rozkaz władz alianckich – do 31 grudnia 1945 roku;
• prowadzenia gospodarstwa rolnego
  • przed 1 lipca 1977 r. – jeżeli miałeś skończone 16 lat,
• pracy w gospodarstwie rolnym
  • przed 1 lipca 1983 r. – jeżeli miałeś skończone 16 lat.

W jaki sposób świadek może złożyć zeznania

Świadek może złożyć zeznania w formie pisemnej (druk ZUS Rp-8) lub ustnie do protokołu w naszej placówce.
Świadek powinien przedstawić jak najwięcej faktów, które potwierdziłyby, np.:

• w jakim czasie z Tobą pracował;
• jaką pracę wykonywałeś (np. jakie zajmowałeś stanowisko);
• jaki był Twój wymiar czasu pracy, czy byłeś zatrudniony sezonowo lub dorywczo;
• czy byłeś ubezpieczony.

Ważne! Przynajmniej dwóch świadków musi złożyć zeznania, żebyśmy mogli je uwzględnić podczas ustalania Twojego prawa do świadczenia.

Jeśli byłeś zatrudniony w firmie państwowej Twój pracodawca w świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach potwierdzi:

• okres, przez jaki pracowałeś w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze;
• rodzaj i nazwę stanowiska pracy, ze wskazaniem odpowiedniego wykazu, pozycji rozporządzenia i zarządzenia resortowego.

Jeśli byłeś zatrudniony w firmie prywatnej Twój pracodawca w świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach potwierdzi:

• okres, przez jaki pracowałeś w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze;
• rodzaj pracy, zawarty w załącznikach do rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. (wykaz A i B).

Ważne! Nie uwzględniamy zeznań świadków na potwierdzenie okresów, w jakich wykonywałeś pracę w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Abyśmy mogli ustalić Ci wysokość emerytury na starych zasadach, renty lub kapitału początkowego musisz złożyć dokumenty, które potwierdzą Twoje zarobki. Może to być:

• zaświadczenie od pracodawcy (druk ZUS ERP-7);
• wpis o zarobkach w legitymacji ubezpieczeniowej lub inny dokument, na podstawie którego można ustalić wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu lub uposażenia;
• dokumentacja płacowa, którą sporządziło archiwum zakładowe lub inna instytucja, która przechowuje materiały archiwalne po zlikwidowanych zakładach pracy;
• zaświadczenie z zakładu karnego lub aresztu śledczego, jeśli w czasie pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztu podejmowałeś zatrudnienie.

Jeżeli starasz się o rentę z tytułu niezdolności do pracy, rentę szkoleniową lub emeryturę przyznawaną na starych zasadach, musimy wyliczyć Ci podstawę wymiaru świadczenia. Więcej o wyliczaniu podstawy wymiaru świadczenia możesz przeczytać tutaj.

Ważne! Nie możesz udowodnić zeznaniami świadków wysokości wynagrodzenia lub dochodu, który ma stanowić podstawę do ustalenia wysokości

• emerytury;
• renty;
• kapitału początkowego.

Szczegółowe informacje o dokumentowaniu okresów zatrudnienia i wynagrodzenia znajdziesz na stronie "Okresy uwzględniane przy ustalaniu prawa do emerytury i renty oraz przy obliczaniu wysokości tych świadczeń".

Na podstawie własnej dokumentacji właściwa placówka ZUS może potwierdzić:

1. okres, w jakim podlegałeś ubezpieczeniom społecznym i opłacałeś składki na ubezpieczenia społeczne, oraz wysokość podstawy wymiaru składek, gdy:
   • prowadziłeś działalność na własny rachunek;
   • byłeś:
     • rzemieślnikiem, który wykonywał rzemiosło na podstawie wymaganego uprawnienia przemysłowego, zezwolenia, karty rzemieślniczej, albo współpracowałeś z takim rzemieślnikiem – od 1 lipca 1965 r.;
     • właścicielem lub współwłaścicielem taksówki – od 1 lipca 1969 r.;
     • osobą, która zajmowała się rybołówstwem morskim na własny rachunek albo uprawiała flisactwo turystyczne na Dunajcu, lub osobą, która z takimi osobami współpracowała – od 1 marca 1970 r.;
     • osobą, która prowadziła działalność handlowo-usługową na własny rachunek lub z taką osobą współpracowała – od 25 sierpnia 1973 r.;
     • adwokatem, który wykonywał zawód indywidualnie, poza zespołem adwokackim – od 27 czerwca 1984 r.;
     • twórcą lub artystą i byłeś objęty zaopatrzeniem emerytalnym twórców – od 1 stycznia 1974 r.;
     • duchownym – od 1 lipca 1989 r.;
   • byłeś zatrudniony:
     • w gospodarstwie domowym lub przy obsłudze prywatnych domów mieszkalnych – od 1 lipca 1970 r.,
     • w nieuspołecznionym zakładzie pracy, a od 1 stycznia 1990 r. w zakładzie pracy, który liczył nie więcej niż 20 pracowników.
2. okresy podlegania ubezpieczeniu społecznemu, gdy:
   • prowadziłeś zakład gastronomiczny lub stację benzynową na podstawie umowy zlecenia, umowy agencyjnej lub współpracowałeś z taką osobą – od 1 października 1966 r.;
   • prowadziłeś urządzenia turystyczne lub kolekturę Państwowego Przedsiębiorstwa „Totalizator Sportowy”, byłeś przewodnikiem turystycznym albo z takimi osobami współpracowałeś – od 1 sierpnia 1968 r.;
   • prowadziłeś uspołeczniony sklep lub księgarnię na podstawie umowy zlecenia, umowy agencyjnej albo współpracowałeś z taką osobą – od 1 maja 1969 r.;
   • prowadziłeś działalność na rzecz przedsiębiorstwa upowszechniania prasy i książki Robotniczej Spółdzielni Wydawniczej „Prasa-Książka-Ruch” na podstawie umowy agencyjnej lub współpracowałeś z taką osobą – od 1 lipca 1973 roku;
   • wykonywałeś pracę na podstawie umów zleceń zawartych ze zleceniodawcą innym niż uspołeczniony zakład pracy zatrudniający nie więcej niż 20 osób lub współpracowałeś z taką osobą – od 5 maja 1992 r.

Decyzję w sprawie ustalenia prawa do świadczenia i jego wysokości wydamy w ciągu 30 dni. Termin ten liczymy od daty wyjaśnienia ostatniej okoliczności, kiedy wyjaśnimy ostatnią okoliczność, niezbędną do wydania decyzji.

Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych

Ustawa z dnia 17 lutego 2005 r.  o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne

Rozporządzenie z dnia 11 października 2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze