Zakład Ubezpieczeń Społecznych

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (Zakład) jest państwową jednostką organizacyjną posiadającą osobowość prawną. Powstał 24 października 1934 roku na mocy rozporządzenia Prezydenta RP Ignacego Mościckiego. Od tego czasu jest najważniejszą instytucją polskiego systemu ubezpieczeń społecznych. W obecnym kształcie, Zakład działa na podstawie ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych.
Działalnością Zakładu kieruje Prezes Zakładu, powołany przez Prezesa Rady Ministrów. Prezes Zakładu reprezentuje instytucję na zewnątrz. Nadzór nad działalnością Zakładu sprawuje minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego.

Do zakresu działania Zakładu należy między innymi:

• realizacja przepisów o ubezpieczeniach społecznych, a w szczególności:
  • stwierdzanie i ustalanie obowiązku ubezpieczeń społecznych,
  • ustalanie uprawnień do świadczeń z ubezpieczeń społecznych oraz wypłacanie tych świadczeń, chyba że na mocy odrębnych przepisów obowiązki te wykonują płatnicy składek,
  • wymierzanie i pobieranie składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych,
  • prowadzenie rozliczeń z płatnikami składek z tytułu należnych składek i wypłacanych przez nich świadczeń podlegających finansowaniu z funduszy ubezpieczeń społecznych lub innych źródeł,
  • prowadzenie indywidualnych kont ubezpieczonych i kont płatników składek,
  • orzekanie przez lekarzy orzeczników Zakładu oraz komisje lekarskie Zakładu dla potrzeb ustalania uprawnień do świadczeń z ubezpieczeń społecznych;
• opiniowanie projektów aktów prawnych z zakresu zabezpieczenia społecznego;
• realizacja umów i porozumień międzynarodowych w dziedzinie ubezpieczeń społecznych;
• wystawianie osobom uprawnionym do emerytur i rent z ubezpieczeń społecznych imiennych legitymacji emeryta–rencisty, potwierdzających status emeryta–rencisty;
• dysponowanie środkami finansowymi funduszów ubezpieczeń społecznych oraz środkami Funduszu Alimentacyjnego;
• opracowywanie aktuarialnych analiz i prognoz w zakresie ubezpieczeń społecznych;
• kontrola orzecznictwa o czasowej niezdolności do pracy;
• kontrola wykonywania przez płatników składek i przez ubezpieczonych obowiązków w zakresie ubezpieczeń społecznych oraz innych zadań zleconych Zakładowi;
• wydawanie Biuletynu Informacyjnego;
• popularyzacja wiedzy o ubezpieczeniach społecznych;
• prowadzenie punktu kontaktowego, o którym mowa w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 987/2009 z dnia 16 września 2009r. dotyczącym wykonywania rozporządzenia (WE) nr 883/2004 w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (Dz. Urz. UE L 284 z 30.10.2009, str. 1, z późn. zm.), służącego do wymiany danych w ramach Systemu Elektronicznej Wymiany Informacji dotyczących Zabezpieczenia Społecznego;
• prowadzenie prewencji rentowej.

Zakład wykonuje również zadania powierzone mu na podstawie innych ustaw.
W związku z realizowanymi zadaniami Zakład ponosi koszty oraz uzyskuje przychody.

Przychody Zakładu pochodzą z:

• odpisu z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (FUS); wysokość odpisu ustala się corocznie w ustawie budżetowej na podstawie planu finansowego FUS zatwierdzonego przez ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw budżetu;
• odpisu z Funduszu Emerytur Pomostowych (FEP);
• należności z tytułu poniesionych kosztów poboru i dochodzenia składek na:
  • ubezpieczenie zdrowotne od Narodowego Funduszu Zdrowia,
  • Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych,
  • Fundusz Pracy,

     - których wysokość określają odrębne przepisy;

• należności z tytułu poniesionych kosztów poboru i dochodzenia składek na otwarte fundusze emerytalne w wysokości nie wyższej niż 0,4% kwoty przekazanych do otwartych funduszy emerytalnych składek na to ubezpieczenie, z tym że wysokość należności ustala się corocznie w ustawie budżetowej;
• wpływów z tytułu wykonywania innych zadań zlecanych Zakładowi;
• dotacji z budżetu państwa;
• należności z tytułu poniesionych kosztów bieżącej działalności Zakładu związanych z:
  • obsługą świadczeń wypłacanych z FUS, podlegających finansowaniu ze środków budżetu państwa,
  • obsługą rent socjalnych, finansowanych ze środków budżetu państwa;
• oprocentowania środków Zakładu na rachunkach bankowych;
• innych dochodów.

Z przychodów Zakładu finansowane są:

• wydatki na wynagrodzenia i składki naliczane od wynagrodzeń,
• wydatki na zakup towarów i usług,
• koszty bieżącej działalności Rady Nadzorczej Zakładu,
• pozostałe koszty bieżącej działalności Zakładu,
• wydatki na inwestycje,
• wydatki na działalność szkoleniową i popularyzatorską w zakresie ubezpieczeń społecznych,
• koszty obsługi świadczeń finansowanych z FUS, a realizowanych przez Kasę Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego,
• koszty wypłaty świadczeń, w tym realizowanych na mocy umów międzynarodowych,
• wydatki na prowadzenie punktu kontaktowego.

Zakład prowadzi samodzielną gospodarkę finansową, w ramach posiadanych środków,
w tym gospodaruje swoim mieniem.