Ubezpieczenie obowiązkowe

Data aktualizacji: 15 kwietnia 2021

Informacje dla ubezpieczonych (np. pracowników, zleceniobiorców)

Informacje dla przedsiębiorców (płatników składek)

Jakie są zasady dotyczące ubezpieczenia zdrowotnego (dla ubezpieczonego)

W Polsce za ubezpieczenie zdrowotne odpowiada Narodowy Fundusz Zdrowia (NFZ), do którego przekazujemy składkę zdrowotną.  

Ubezpieczenie zdrowotne obejmuje świadczenia opieki zdrowotnej, m.in.: wizyty lekarskie, zabiegi i pobyt w szpitalu, refundację recept i niektórych środków leczniczych. Nie obejmuje wypłaty zasiłków chorobowych i macierzyńskich – te są finansowane z ubezpieczenia chorobowego. 

Kiedy masz prawo do świadczeń opieki zdrowotnej

Masz prawo do świadczeń opieki zdrowotnej, jeśli:

• jesteś objęty obowiązkowym lub dobrowolnym ubezpieczeniem zdrowotnym oraz: 
  • masz obywatelstwo państwa członkowskiego Unii Europejskiej (UE) albo Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) i mieszkasz w jednym z tych państw członkowskich, 
  • nie masz obywatelstwa państwa członkowskiego UE lub EFTA, albo Konfederacji Szwajcarskiej, a w Polsce przebywasz na podstawie: 
    • wizy w celu wykonywania pracy, 
    • zezwolenia na pobyt czasowy (oprócz zezwolenia na podstawie art. 181 ust. 1 ustawy o cudzoziemcach), 
    • zezwolenia na pobyt stały, 
    • zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego UE, 
    • zgody na pobyt ze względów humanitarnych, 
    • zgody na pobyt tolerowany, 
  • masz w Polsce status uchodźcy lub ochronę uzupełniającą albo korzystasz z ochrony czasowej na jej terytorium, 
  • nie masz obywatelstwa państwa członkowskiego UE albo EFTA, ale legalnie mieszkasz w innym niż Polska państwie członkowskim, 
• masz obywatelstwo państwa członkowskiego UE lub EFTA i nie mieszkasz w jednym z tych państw członkowskich, podlegasz obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego w Polsce i jesteś objęty: 
  • ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi, 
  • ubezpieczeniem społecznym rolników.

Kogo musisz zgłosić do obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego (dla płatnika składek)

W Polsce za ubezpieczenie zdrowotne odpowiada Narodowy Fundusz Zdrowia (NFZ), do którego przekazujemy składkę zdrowotną.  

Ubezpieczenie zdrowotne obejmuje świadczenia opieki zdrowotnej, m.in.: wizyty lekarskie, zabiegi i pobyt w szpitalu, refundację recept i niektórych środków leczniczych. Nie obejmuje wypłaty zasiłków chorobowych i macierzyńskich – te są finansowane z ubezpieczenia chorobowego. 

Kto ma prawo do świadczeń opieki zdrowotnej

Prawo do świadczeń opieki zdrowotnej w Polsce finansowanych przez NFZ ma osoba, która:  

• jest objęta obowiązkowym lub dobrowolnym polskim ubezpieczeniem zdrowotnym oraz: 
  • ma obywatelstwo państwa członkowskiego Unii Europejskiej (UE) albo Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) i mieszka w jednym z tych państw członkowskich, 
  • nie ma obywatelstwa państwa członkowskiego UE albo EFTA, a w Polsce przebywasz na podstawie: 
    • wizy w celu wykonywania pracy, 
    • zezwolenia na pobyt czasowy (oprócz zezwolenia na podstawie art. 181 ust. 1 ustawy o cudzoziemcach), 
    • zezwolenia na pobyt stały, 
    • zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego UE, 
    • zgody na pobyt ze względów humanitarnych, 
    • zgody na pobyt tolerowany, 
  • ma w Polsce status uchodźcy lub ochronę uzupełniającą albo korzystasz z ochrony czasowej na jej terytorium, 
  • nie ma obywatelstwa państwa członkowskiego UE albo EFTA, ale legalnie mieszka w innym niż Polska państwie członkowskim, 
• ma obywatelstwo państwa członkowskiego UE lub EFTA i nie mieszka w jednym z tych państw członkowskich, podlega obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego w Polsce i jest objęta jednym z poniższych rodzajów ubezpieczeń: 
  • ubezpieczeniem emerytalnym i ubezpieczeniami rentowymi, 
  • ubezpieczeniem społecznym rolników. 

Kogo masz obowiązek zgłosić do obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego 

Jako płatnik składek masz obowiązek zgłosić do obowiązkowego ubezpieczenia społecznego osobę, która: 

• spełnia warunki, aby objąć ją ubezpieczeniami społecznymi lub ubezpieczeniem społecznym rolników oraz: 
  • jest pracownikiem, 
  • jest rolnikiem lub domownikiem rolnika albo pomocnikiem rolnika, w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników (wtedy Twoje zgłoszenie i składki obsługuje Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego [KRUS]), 
  • prowadzi działalność pozarolniczą lub współpracuje przy tej działalności, 
  • wykonuje pracę nakładczą, 
  • wykonuje pracę na podstawie umowy zlecenia lub równoważnej (tj. umowy agencyjnej albo umowy o świadczenie usług) lub współpracuje z osobą, która wykonuje taką umowę, 
  • jest nianią (opiekuje się dzieckiem do lat 3 na podstawie umowy uaktywniającej), 
  • jest duchownym, 
  • jest członkiem rolniczej spółdzielni produkcyjnej, spółdzielni kółek rolniczych lub członkiem rodziny członka takiej spółdzielni, 
  • pobiera:  
    • świadczenie socjalne wypłacane w okresie urlopu,  
    • zasiłek socjalny wypłacany na czas przekwalifikowania zawodowego i poszukiwania nowego zatrudnienia,  
    • wynagrodzenie przysługujące w okresie korzystania ze świadczenia górniczego albo w okresie korzystania ze stypendium na przekwalifikowanie, wynikające z odrębnych przepisów lub układów zbiorowych pracy, 
    • świadczenie szkoleniowe wypłacane po ustaniu zatrudnienia, 
• korzysta z ulgi na start albo współpracuje z osobą korzystającą z ulgi na start, 
• jest żołnierzem, który nie jest objęty obowiązkowym ubezpieczeniem zdrowotnym z innego tytułu i:  
  • odbywa zasadniczą służbę wojskową,  
  • odbywa przeszkolenie wojskowe,  
  • odbywa ćwiczenia wojskowe,  
  • pełni terytorialną służbę wojskową 
  • pełni służbę kandydacką,  
  • pełni służbę przygotowawczą,  
  • pełni służbę wojskową w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny, 
• odbywa służbę zastępczą,
• podlega kwalifikacji wojskowej i pełnisz służbę w Policji, Straży Granicznej  lub Służbie Ochrony Państwa, 
• jest żołnierzem zawodowym lub żołnierzem, który odbywa nadterminową zasadniczą służbę wojskową i służbę okresową, 
• jest funkcjonariuszem podlegający zaopatrzeniu emerytalnemu według zasad branżowych, 
• jest posłem albo senatorem i pobiera uposażenie poselskie albo senatorskie,  
• jest sędzią, prokuratorem albo ławnikiem sądowym niepodlegającym obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego z innego tytułu, 
• pobiera:  
  • emeryturę,  
  • rentę,  
  • uposażenie lub uposażenie rodzinne, ponieważ jesteś w stanie spoczynku lub Twój bliski był w stanie spoczynku,  
  • uposażenie po zwolnieniu ze służby  
  • inne świadczenie pieniężne o charakterze emerytalnym,
• nie ma innego tytułu do obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego i: 
  • jest uczniem lub słuchaczem zakładu kształcenia nauczycieli w rozumieniu przepisów o systemie oświaty, 
  • jest dzieckiem i przebywa w domu pomocy społecznej (DPS) albo placówce pełniącej funkcje resocjalizacyjne, wychowawcze lub opiekuńcze, 
  • jest dzieckiem, nie chodzi jeszcze do szkoły i nie przebywa w DPS ani placówce resocjalizacyjnej, wychowawczej lub opiekuńczej, 
  • jest studentem lub doktorantem, 
  • ma więcej niż 15 lat i pobierasz stypendium sportowe, 
  • jest osobą bezrobotną, 
  • pobiera stypendium w okresie odbywania szkolenia, stażu lub przygotowania zawodowego dorosłych, na które skierował inny podmiot niż powiatowy urząd pracy, 
  • pobiera zasiłek przedemerytalny lub świadczenie przedemerytalne lub nie pobiera tych świadczeń z przyczyn określonych w ustawie o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (link do Internetowego Systemu Aktów Prawnych), 
  • pobiera zasiłek stały z pomocy społecznej, 
  • pobiera specjalny zasiłek opiekuńczy lub dodatek do zasiłku rodzinnego z tytułu samotnego wychowywania dziecka i utraty prawa do zasiłku dla bezrobotnych na skutek upływu ustawowego okresu jego pobierania, przyznany na podstawie przepisów o świadczeniach rodzinnych (link do Internetowego Systemu Aktów Prawnych), 
  • pobiera świadczenie pielęgnacyjne przyznane na podstawie przepisów o świadczeniach rodzinnych (link do Internetowego Systemu Aktów Prawnych), 
  • pobiera zasiłek dla opiekuna przyznany na podstawie przepisów o ustalaniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów (link do Internetowego Systemu Aktów Prawnych), 
  • jest osobą bezdomną i wychodzi z bezdomności, 
  • jest objęta indywidualnym programem zatrudnienia socjalnego, 
  • realizuje kontrakt socjalny, 
  • ma w Polsce status uchodźcy lub ochronę uzupełniającą i jest objęta indywidualnym programem integracji na podstawie przepisów o pomocy społecznej (link do Internetowego Systemu Aktów Prawnych), 
  • jest cywilną niewidomą ofiarą działań wojennych, 
  • korzysta z urlopu wychowawczego, 
  • ma prawo do świadczeń alimentacyjnych na podstawie ugody sądowej lub prawomocnego orzeczenia sądu, 
  • sprawuje osobistą opiekę nad dzieckiem i jest objęta ubezpieczeniami: emerytalnym i rentowymi, 
• jest alumnem wyższego seminarium duchownego i teologicznego, postulantem, nowicjuszem albo juniorystą zakonu męskiego lub żeńskiego i ich odpowiednika,
• jest słuchaczem Krajowej Szkoły Administracji Publicznej im. Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Lecha Kaczyńskiego,
• jest kombatantem albo osobą represjonowaną i nie jest objęta w Polsce ubezpieczeniami społecznymi ani nie pobiera emerytury ani renty, 
• jest rolnikiem lub domownikiem rolnika, nie podlega ubezpieczeniu społecznemu rolników i nie dotyczą jej pozostałe punkty. 
• jest członkiem rady nadzorczej i mieszka w Polsce,
• jest aplikantem Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury, 
• pobiera nauczycielskie świadczenie kompensacyjne.

Podstawa prawna 

Art. 3 ust. 1 i art. 66 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (link do Internetowego Systemu Aktów Prawnych).