15 lat w Unii Europejskiej - bez granic dla ubezpieczonych
22 May 2019
W tym roku mija 15 lat od przystąpienia Rzeczpospolitej Polskiej do Unii Europejskiej. To również bardzo ważna rocznica dla Polaków, którzy skorzystali z prawa do swobodnego przemieszczania w obrębie Unii, w tym tych, którzy dzięki temu mogli pracować w innych krajach Europy.
Przez te 15 lat już kilka milionów Polaków, którzy migrowali zarobkowo w obrębie UE, skorzystało z unijnej koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego. Wprowadziły ją rozporządzenia unijne nr 883/2004, 987/2009 i 1231/2010. Dzięki nim takie osoby nie są w gorszej sytuacji w zakresie ochrony z ubezpieczeń społecznych niż osoby, które przez całe życie mieszkały i pracowały w jednym kraju. Regulacje te mają zastosowanie także do państw EFTA, czyli Norwegii, Islandii, Liechtensteinu i Szwajcarii.
Przepisy wskazują m.in., do którego państwa opłacane są składki za pracowników migrujących lub osoby prowadzące działalność.
Ułatwiają również uzyskanie emerytury i renty, szczególnie w sytuacji, gdy ubezpieczony nie ma wystarczającego stażu. Przepisy unijne wprowadziły mechanizmy sumowania okresów ubezpieczenia oraz zrównania zdarzeń, okoliczności, świadczeń i dochodów w państwach członkowskich.
Upraszczają również uzyskiwanie zasiłków chorobowych, m.in. dzięki mechanizmom sumowania okresów ubezpieczenia z różnych państw UE. Ubezpieczony może w ten sposób uzyskać wystarczający okres wyczekiwania dla uzyskania zasiłku.
Przewidują także transfer świadczeń, w tym emerytur i rent, do dowolnego państwa UE, w którym mieszka osoba uprawniona.
Unijne przepisy prawne dają Polakom pracującym za granicą oraz cudzoziemcom pracującym w Polsce ogromne korzyści. Więcej informacji na ich temat znajdziesz w ulotce "Korzyści wynikające z przepisów unijnych" (pdf 791kb) oraz broszurze "Ochrona socjalna osób migrujących w obrębie UE i EFTA" (pdf 441kb), które przygotowaliśmy.
Rocznie w całej Unii Europejskiej korzysta z tych regulacji około 17 mln osób migrujących.
Skalę naszej działalności pokazuje to, że rocznie ZUS wystawia ponad 0,5 mln zaświadczeń A1. Na ich podstawie osoby czasowo wykonujące pracę za granicą mają prawo opłacać składki na ubezpieczenia społeczne w Polsce. Pod tym względem jesteśmy liderem w Europie.
Obecnie wypłacamy na podstawie przepisów unijnych oraz umów dwustronnych o zabezpieczeniu społecznym prawie 200 tys. emerytur i rent miesięcznie, z tendencją rosnącą. Dla porównania, w 2004 r. było to około 30 tys. świadczeń miesięcznie. Wynika to głównie z dużej mobilności Polaków – wielu podjęło decyzję o wyjeździe do pracy za granicę.
Warto podkreślić, że przepisy unijne gwarantują ochronę socjalną z zagranicznych systemów świadczeń emerytalno-rentowych również po powrocie do Polski.
Z okazji tego jubileuszu organizujemy poświęconą mu konferencję. Udział wezmą przedstawiciele świata nauki, instytucji ubezpieczeń społecznych oraz polscy i zagraniczni eksperci (program konferencji - plik docx 51kb).
Przez 15 lat, które minęły od przystąpienia Rzeczypospolitej Polskiej do Unii Europejskiej, przeszliśmy jako organizacja wiele zmian – zarówno w wymiarze krajowym, jak i zagranicznym. Dorobek 15 lat funkcjonowania ZUS w Unii Europejskiej prezentuje publikacja jubileuszowa "15 lat w Unii Europejskiej - bez granic dla ubezpieczonych" (pdf 1,3mb) dostępna również w języku angielskim "15 Years In the UE - Without Border For the Insured" (pdf 1,3mb).
W kontekście międzynarodowym zmiany w ZUS dotyczyły:
- wdrożenia w maju 2004 r. rozporządzeń Unii Europejskiej nr 1408/71 i nr 574/72 o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego,
- kolejnych zmian rozporządzeń i rozszerzenia koordynacji na relacje z państwami członkowskimi Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu (EFTA),
- przystępowania nowych państw do UE (Bułgaria, Rumunia),
- wdrożenia nowych rozporządzeń UE nr 883/2004 i nr 987/2009,
- wdrożenia umów o zabezpieczeniu społecznym między Polską a krajami spoza UE: USA, Kanadą, Australią, Koreą Południową, Ukrainą, Mołdawią, a ostatnio z kanadyjską prowincją Quebec,
- rozwoju pionu odpowiedzialnego za świadczenia zagraniczne, aby zapewnić obsługę świadczeń przy stale rosnącej liczbie wniosków emerytalno-rentowych osób, które pracowały za granicą.
