Zasiłek pogrzebowy

Zasiłek pogrzebowy (art. 64 i 65 rozporządzenia 1408/71 oraz art. 78 i 79 rozporządzenia 574/72) wypłaca instytucja właściwa zgodnie z obowiązującym ją ustawodawstwem. 

Przepisy unijne określają, że w przypadku gdy pracownik najemny lub osoba pracująca na własny rachunek albo członek jego rodziny umrze na terytorium państwa członkowskiego innego niż państwo właściwe uznaje się, że zgon nastąpił na terytorium tego ostatniego państwa. Instytucja właściwa zobowiązana jest do przyznania zasiłków pogrzebowych, należnych z tytułu stosowanego przez nią ustawodawstwa, nawet jeżeli świadczeniobiorca mieszka na terytorium państwa członkowskiego innego niż państwo właściwe. 

Aby otrzymać zasiłek pogrzebowy na mocy ustawodawstwa państwa członkowskiego innego niż to, w którym wnioskodawca ma miejsce zamieszkania, obowiązany jest on złożyć wniosek bądź do instytucji właściwej, bądź do instytucji miejsca zamieszkania. Do wniosku dołącza dokumenty dowodowe wymagane przez ustawodawstwo stosowane przez instytucję właściwą. 

Zgodnie z ogólną zasadą niekumulacji świadczeń określoną w art. 12 rozporządzenia 1408/71, uprawnienia do zasiłku pogrzebowego przysługujące na mocy ustawodawstw dwóch lub więcej państw członkowskich nie podlegają kumulacji. Jeżeli zatem zgon nastąpił na terytorium jednego z państw członkowskich, z tytułu ustawodawstw których przysługują uprawnienia do zasiłku pogrzebowego, instytucją właściwą do przyznania i wypłaty tego zasiłku jest instytucja państwa, na terytorium którego nastąpił zgon. Natomiast w tym przypadku, gdy zgon nastąpił na terytorium państwa członkowskiego lub poza terytorium państw członkowskich, a uprawnienia do zasiłku istnieje na mocy ustawodawstw kilku innych państw członkowskich, instytucją właściwą do przyznania i wypłaty tego zasiłku jest instytucja państwa, którego ustawodawstwu zmarły ostatnio podlegał. 

Zakaz kumulacji prawa do zasiłku pogrzebowego nie jest stosowany w przypadku zgonu osoby, która podlegała ustawodawstwom dwóch państw członkowskich, tj. prowadziła równocześnie działalność zawodową w dwóch państwach członkowskich, przy czym w jednym państwie członkowskim była to praca najemna, natomiast w drugim działalność gospodarcza na własny rachunek, albo w przypadku urzędnika państwowego, który ze względu na zatrudnienie w służbie państwowej w dwóch lub kilku państwach członkowskich podlegał ustawodawstwu każdego z tych państw. W przypadku równoległego stosowania do danej osoby ustawodawstw dwóch państw członkowskich, wnioskodawca nabywa - w razie zgonu takiej osoby - prawo do zasiłku pogrzebowego na podstawie każdego z tych ustawodawstw. 

Instytucja właściwa państwa członkowskiego, którego ustawodawstwo uzależnia nabycie, zachowanie lub odzyskanie prawa do zasiłku pogrzebowego od przebycia okresów ubezpieczenia lub zamieszkania, uwzględnia w razie potrzeby okresy ubezpieczenia lub zamieszkania przebyte w innym państwie członkowskim tak jakby chodziło o okresy wypełnione pod działaniem ustawodawstwa stosowanego przez instytucję właściwą. Na potwierdzenie tych okresów wnioskodawca przedstawia formularz E 104 "Zaświadczenie dotyczące sumowania okresów ubezpieczenia, zatrudnienia lub zamieszkania", wystawione przez instytucję państwa członkowskiego, któremu ostatnio podlegał. Jeżeli nie przedłoży takiego zaświadczenia, o jego wydanie instytucja właściwa występuje do instytucji tego państwa członkowskiego.

Tryb postępowania przy ubieganiu się o zasiłek pogrzebowy przysługujący z tytułu podlegania polskiemu ustawodawstwu 

Zgodnie z polskim ustawodawstwem zasiłek pogrzebowy jest świadczeniem przysługującym z ubezpieczeń rentowych. Instytucją właściwą do wypłaty zasiłku pogrzebowego na zasadach określonych polskim ustawodawstwem, przysługującego po śmierci pracownika lub osoby pracującej na własny rachunek albo członka rodziny, jest oddział ZUS właściwy według miejsca zamieszkania osoby ubiegającej się o zasiłek pogrzebowy. 

Jeżeli zgon ubezpieczonego lub członka rodziny nastąpił na terytorium innego państwa członkowskiego, oddział ZUS uzna zgon tak jakby nastąpił na terytorium Polski. Zamieszkiwanie osoby uprawnionej do zasiłku pogrzebowego zgodnie z polskim ustawodawstwem na terytorium innego państwa członkowskiego nie stanowi przeszkody do przyznania zasiłku i jego wypłaty przez oddział ZUS. 

Wnioskodawca mieszkający w Polsce i ubiegający się o zasiłek pogrzebowy z tytułu podlegania ubezpieczeniom rentowym w Polsce składa wniosek o zasiłek pogrzebowy, według wzoru określonego przez polskie przepisy, tj. na druku ZUS Z-12. Do wniosku obowiązany jest dołączyć niezbędne dowody i dokumenty określone polskim ustawodawstwem. 

Wnioskodawca mieszkający w innym państwie członkowskim ubiegający się o zasiłek pogrzebowy z tytułu podlegania ubezpieczeniom rentowym w Polsce może wystąpić z wnioskiem o zasiłek: 

• bezpośrednio do oddziału ZUS albo 
• za pośrednictwem instytucji miejsca zamieszkania. 

W takim przypadku wniosek o zasiłek pogrzebowy składa na formularzu unijnym E 124 "Wniosek o zasiłek pogrzebowy". Formularz zawiera informacje dotyczące wnioskodawcy oraz osoby zmarłej i jest wypełniany i podpisywany przez wnioskodawcę. Zgodność informacji podanych przez wnioskodawcę powinna być stwierdzona dokumentami urzędowymi lub potwierdzona przez instytucję miejsca zamieszkania. Do wniosku uprawniony dołącza dowody wymagane przez polskie ustawodawstwo. 

Oddział ZUS za datę złożenia wniosku o polski zasiłek pogrzebowy przyjmuje datę złożenia wniosku w instytucji miejsca zamieszkania. 

Polskie ustawodawstwo nie uzależnia prawa do zasiłku pogrzebowego ani od okresów ubezpieczenia, ani od okresów zamieszkania, wobec czego wnioskodawcy ubiegający się o zasiłek pogrzebowy zgodnie z polskim ustawodawstwem nie muszą dokumentować tych okresów przebytych w innym państwie członkowskim. 

W przypadku gdy zasiłek pogrzebowy przysługuje nie tylko na mocy ustawodawstwa polskiego ale także na mocy ustawodawstwa innego państwa członkowskiego lub kilku państw członkowskich, oddział ZUS rozpatrując złożony wniosek o zasiłek pogrzebowy dokonuje oceny, czy polska instytucja jest właściwa do przyznania i wypłaty zasiłku, stosując określone przepisami unijnymi zasady prowadzące do niekumulacji świadczenia. 

Tryb ubiegania się o zasiłek pogrzebowy w Polsce, gdy jest państwem zamieszkania, a zasiłek przysługuje na mocy ustawodawstwa innego państwa członkowskiego 

Wnioskodawca mieszkający w Polsce a ubiegający się o zasiłek pogrzebowy na mocy ustawodawstwa innego państwa członkowskiego, składa wniosek o zasiłek pogrzebowy na formularzu E 124: 

• w oddziale ZUS właściwym ze względu na miejsce zamieszkania w Polsce albo 
• bezpośrednio w zagranicznej instytucji właściwej. 

Do wniosku powinny zostać załączone dokumenty wymagane przez ustawodawstwo zagranicznej instytucji właściwej, wymienione w pouczeniu do formularza E 124. W przypadku gdy wnioskodawca złoży niezbędne dokumenty w oddziale ZUS właściwym ze względu na miejsce zamieszkania w Polsce, oddział potwierdzi w razie potrzeby informacje podane w formularzu E 124 przez wnioskodawcę i niezwłocznie przekaże złożony wniosek do instytucji właściwej w innym państwie członkowskim. 

Jeżeli zgodnie z ustawodawstwem stosowanym przez instytucję właściwą w innym państwie członkowskim prawo do zasiłku pogrzebowego zależy od osiągnięcia przez wnioskodawcę okresów ubezpieczenia lub zamieszkania w określonym wymiarze, uwzględni ona w razie potrzeby i na zasadach określonych jej ustawodawstwem, okresy ubezpieczenia przebyte w Polsce. Okresy ubezpieczenia przebyte w Polsce poświadczy na potrzeby tej instytucji oddział ZUS, właściwy ze względu na podleganie ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym w formularzu E 104.