Zmiany w składce zdrowotnej od 2022 r. - naczęściej zadawane pytania

W takiej sytuacji musisz złożyć dwa dokumenty ZUS DRA.

Pierwszy z nich powinieneś sporządzić dla zakresu 1-39 z kodem tytułu ubezpieczenia, który obowiązywał Cię przed uzyskaniem prawa do świadczenia, np. 0510 0 0. W dokumencie wykazujesz pełne składki i podstawy wymiaru a w bloku XI wypełnij pola właściwe dla przyjętej przez Ciebie formy opodatkowania, wpisując kwoty podstawy wymiaru składki oraz składki za pełny miesiąc.

Drugi dokument powinieneś sporządzić dla zakresu 40-49 z kodem tytułu ubezpieczenia, który obowiązuje Cię od momentu uzyskania prawa do świadczenia, np. 0510 1 0. W dokumencie tym wykazujesz zerowe podstawy i składki na wszystkie ubezpieczenia i fundusze. Nie wypełniaj pól w bloku XI.

Składkę zdrowotną płaci się w zależności od formy opodatkowania:

• jeśli na zasadach ogólnych (wg skali albo podatek liniowy) – od dochodu z poprzedniego miesiąca;
• jeśli stosuje się zryczałtowany podatek od przychodów ewidencjonowany – od przychodu;
• jeśli za pomocą karty podatkowej – od minimalnego wynagrodzenia;
• przy innym źródle podatku niż działalność gospodarcza (np. twórcy, artyści) – od 100% przeciętnego wynagrodzenia z IV kwartału roku poprzedniego w sektorze przedsiębiorstw, włącznie z wypłatami z zysku.

Członkowie zarządu, jako osoby powołane do pełnienia funkcji na mocy aktu powołania, które z tego tytułu pobierają wynagrodzenie, są objęci od 1.01.2022 r. wyłącznie obowiązkiem ubezpieczenia zdrowotnego.

Osoby te nadal podlegają obowiązkowi ubezpieczeń społecznych jeśli są wynagradzane  z tytułu pełnienia tej funkcji. Ponadto podlegają z tego tytułu obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego jeśli posiadają miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Natomiast, jeśli nie posiadają miejsca zamieszkania na terytorium Polski i są objęte ubezpieczeniami społecznymi jako członkowie RN to podlegają ubezpieczeniu zdrowotnemu jako osoby powołane do pełnienia funkcji za wynagrodzeniem.

Zgłoszone do ubezpieczenia zdrowotnego powinny być osoby powołane do pełnienia funkcji za wynagrodzeniem na podstawie aktu powołania. Przez wynagrodzenie należy rozumieć przychody otrzymywane przez te osoby w rozumieniu przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Pozostałe osoby, wybrane do pełnienia funkcji nie podlegają ubezpieczeniu zdrowotnemu, chyba, że na wykonywanie tych funkcji została z nimi zawarta umowa o pracę lub umowa zlecenia/o świadczenie usług. 

Jeśli płatnik chciał skorzystać z odliczenia składki zdrowotnej od podatku, mógł opłacić składkę za grudzień 2021 r. w grudniu 2021 r. Przy czym nie każdy płatnik mógł precyzyjnie oszacować wysokość składki zdrowotnej, gdyż jest ona w 2022 r. zależna od przychodu lub dochodu. Tak samo w przypadku oszacowania wysokości składek na ubezpieczenia społeczne jeśli w 2022 r. płatnik będzie np. korzystał z tzw. Małego ZUS Plus, gdyż składki te będą zależne od dochodu osiągniętego w 2021 r.

Jeśli się jednak płatnik na to zdecydował, to musiał uregulować wszystkie należne składki, do których opłacania jest zobowiązany. W przypadku zatem podlegania do ubezpieczeń społecznych i zdrowotnego płatnik musiał opłacić składki na wszystkie ubezpieczenia i fundusze, a nie tylko na samo ubezpieczenie zdrowotne. Jeśli płatnik podlega wyłącznie ubezpieczeniu zdrowotnemu, to opłaca wyłącznie składkę zdrowotną.

Składki opłacane są jedną wpłatą na nadany płatnikowi indywidualny numer rachunku składkowego NRS. Nie ma oddzielnych wpłat na ubezpieczenie zdrowotne. Zawsze musi to być pełna wpłata wszystkich należnych składek, gdyż każda wpłata jest rozliczania proporcjonalnie na wszystkie ubezpieczania i fundusze, także na zaległości. Zbyt niska kwota wpłaty mogłaby zostać rozliczona na inne należności niż oczekiwał tego płatnik.

Mimo opłacenia składek w grudniu 2021 r. płatnik zobowiązany jest je rozliczyć w nowych dokumentach ZUS DRA składanych przez cały 2022 rok. W dokumentach składanych co miesiąc będzie wskazywał formę opodatkowania oraz ustaloną od dochodu lub przychodu podstawę wymiaru i należnej składki na ubezpieczenie zdrowotne.   

Rozliczenie dokonanej wpłaty na koncie płatnika składek nastąpi na podstawie złożonych przez płatnika dokumentów rozliczeniowych, jednak pod warunkiem, że nie występowały nieopłacone należności za wcześniejsze okresy. W takim przypadku w pierwszej kolejności z wpłaty zostaną rozliczone wcześniejsze należności, a różnica w składkach za miesiące 2022 r. będzie musiała zostać dopłacona.

Płatnik musi uregulować wszystkie należne składki, do których opłacania jest zobowiązany. W przypadku zatem podlegania do ubezpieczeń społecznych i zdrowotnego płatnik musi opłacić składki na wszystkie ubezpieczenia i fundusze, a nie tylko na samo ubezpieczenie zdrowotne. Jeśli płatnik podlega wyłącznie ubezpieczeniu zdrowotnemu, to opłaca wyłącznie składkę zdrowotną.

Składki opłacane są jedną wpłatą na nadany płatnikowi indywidualny numer rachunku składkowego NRS. Nie ma oddzielnych wpłat na ubezpieczenie zdrowotne. Zawsze musi to być pełna wpłata wszystkich należnych składek, gdyż każda wpłata jest rozliczania proporcjonalnie na wszystkie ubezpieczania i fundusze, także na zaległości. Zbyt niska kwota wpłaty mogłaby zostać rozliczona na inne należności niż oczekiwał tego płatnik.

W przypadku przedsiębiorców składka na ubezpieczenie zdrowotne jest obliczana od podstawy jej wymiaru ustalanej odrębnie w zależności od formy opodatkowania przychodów z tej działalności. Inaczej przepisy określają podstawę wymiaru dla osób opodatkowanych na zasadach ogólnych (skala lub podatek liniowy), inaczej dla stosujących ryczałt od przychodów ewidencjonowanych, a jeszcze inaczej gdy będzie to karta podatkowa. Szczegółowe informacja w zakresie skałdki zdrowotnej dla przedsiębiorców dostępne są na stronie internetowej ZUS.

Tak. Obowiązek ubezpieczenia tak jak dotychczas istnieje z każdego tytułu ubezpieczenia. Przepisy przewidują możliwość zwolnienia ze składki zdrowotnej z tytułu prowadzonej działalności, ale pod pewnymi warunkami, m.in. warunkiem takim jest uzyskiwanie świadczenia emerytalnego w wysokości nieprzekraczającej minimalnego wynagrodzenia.

Za grudzień 2022 r. należy obliczyć składkę na podstawie dochodu za listopad 2022 r. Natomiast za styczeń 2023 r. należy składkę obliczyć od przychodu uzyskanego w tym miesiącu na zasadach obowiązujących osoby na ryczałcie. Dochód osiągnięty za grudzień należy uwzględnić przy obliczaniu składki rocznej.

Składki na ubezpieczenia społeczne (również za osoby współpracujące) mogą być odjęte tylko od dochodu - w przypadku przedsiębiorców opodatkowanych na zasadach ogólnych. Pod warunkiem, że nie zostały uwzględnione w kosztach uzyskania przychodu. 

DRA została rozszerzona o nowy blok XI, w którym płatnik wykazuje formę opodatkowania oraz dochód lub przychód. W jednym dokumencie może wskazać kilka form opodatkowania. Zatem w sytuacji opisanej w pytaniu, płatnik zaznaczy pole formę opodatkowania zasady ogólne i poda dochód oraz ustaloną podstawę i składkę oraz pole bez formy opodatkowania i podstawę i składkę. następnie sumę podstaw wykazuje w bloku X pole 05 oraz sumę składek w bloku VI pole 02. Jeśli płatnik będzie korzystał z oprogramowania ZUS (program Płatnik, ePłatnik) system sam będzie wyliczał podstawę i składkę po podaniu formy opodatkowania i dochodu lub przychodu i przeniesie sumy do właściwych pól. 

W takich przypadkach zmiana formy opodatkowania ma skutek od 1.01.2022 r. Co oznacza, że należy skorygować dokumenty rozliczeniowe w których podstawa wymiaru składki zdrowotnej była ustalana od dochodu, a nie na zasadach określonych dla osób na ryczałcie.

Nie. Podstawą wymiaru składki na zdrowotne dla osób rozliczających się na zasadach ogólnych jest dochód z miesiąca poprzedniego ustalany zgodnie z przepisami ustawy zdrowotnej, który ustalamy jako różnicę pomiędzy przychodem a kosztami.

Tak. Pomniejszenie dochodu może nastąpić tylko o składki opłacone.

Do wyliczenia dochodu za kolejne miesiące pomniejszamy go o sumę faktycznych dochodów z miesięcy poprzedzających. A zatem pomniejszenie jest o 2000 zł a nie 3010 zł.

Tak. W polu dotyczącym dochodu ( dla przedsiębiorcy opodatkowanego na zasadach ogólnych) należy wykazać kwotę 0 zł. Natomiast w podstawie wymiaru składki – kwotę minimalnego wynagrodzenia.

Prawo do tej ulgi przysługuje podatnikom stosującym opodatkowanie na zasadach ogólnych. A zatem osoba taka wykazuje na dokumencie rozliczeniowym właściwą formę opodatkowania oraz dochód z działalności ustalony na zasadach określonych ustawą o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Nowy blok XI w DRA i III.E w RCA służy do wykazania danych do ustalenia podstawy wymiaru i składki na ubezpieczenie zdrowotne w zależności od formy opodatkowania. Blok ten nie służy do wykazywania ulg podatkowych.

Obecnie jesteśmy w trakcie testów programu Płatnik oraz korygowania na bieżąco dokumentacji technicznej. Planujemy aby program Płatnik oraz  ostateczną wersję dokumentacji technicznej udostępnić 28.01.2022 r. Z uwagi jednak na konieczność wykonania prac informatycznych również przez naszych klientów, planujemy wersję roboczą dokumentacji do wytworzenia oprogramowania interfejsowego udostępnić 24.01.2022 r.

Obecnie jesteśmy w trakcie testów programu Płatnik oraz korygowania na bieżąco dokumentacji technicznej. Planujemy aby program Płatnik oraz  ostateczną wersję dokumentacji technicznej udostępnić 28.01.2022 r. Z uwagi jednak na konieczność wykonania prac informatycznych również przez naszych klientów, planujemy wersję roboczą dokumentacji do wytworzenia oprogramowania interfejsowego udostępnić 24.01.2022 r.

Dokument we wcześniejszej wersji znajdujący się w KEDU będzie konwertowany do nowego formatu, w celu prezentowania, edytowania, wyliczania, weryfikowania, weryfikowania międzyformularzowego oraz drukowania.

Nie. Korekty za lata ubiegłe również na formularzu ZUS RCA.

Publikacja nowej wersji druków Z-3 i Z-3a (plików wzorów) w CRWD planowana jest w połowie br.         

To zależy od formy opodatkowania prowadzącego działalność. Przy opodatkowaniu na zasadach ogólnych podstawą wymiaru składki zdrowotnej jest kwota odpowiadająca 75% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w IV kw. 2021 r. (4.665,78 zł). Dla osób na ryczałcie podstawa uzależniona jest od wysokości uzyskanych w styczniu przychodów (do 60 ty. zł podstawa wynosi 60% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, tj. 3.732,62 zł). Natomiast dla osób stosujących kartę podatkową podstawa wymiaru to minimalne wynagrodzenie – 3.010 zł.

Podstawą wymiaru składek za pracowników jest przychód w rozumieniu przepisów ustawy o PIT. Skoro jego wysokość nie ulega zmianie to podstawa wymiaru składek nie zmienia się.

Zgłoszone do ubezpieczenia zdrowotnego powinny być osoby powołane do pełnienia funkcji za wynagrodzeniem na podstawie aktu powołania. Przez wynagrodzenie należy rozumieć przychody otrzymywane przez te osoby w rozumieniu przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, niezależnie od źródła przychodu. Dotyczy to także prokurentów.

Nowa wersja Programu Płatnik (nowa metryka) została wdrożona 30.01.2022 r. i następnie 31.01.2022 r.

Obecnie jesteśmy w trakcie testów programu Płatnik oraz korygowania na bieżąco dokumentacji technicznej. Planujemy aby program Płatnik oraz  ostateczną wersję dokumentacji technicznej udostępnić 28.01.2022 r. Z uwagi jednak na konieczność wykonania prac informatycznych również przez naszych klientów, planujemy wersję roboczą dokumentacji do wytworzenia oprogramowania interfejsowego udostępnić 24.01.2022 r.

Zgodnie z art. 81 ust. 2h ustawy zdrowotnej, ubezpieczony, o którym mowa w ust. 2f, który przez cały poprzedni rok kalendarzowy prowadził działalność gospodarczą, i przychody z tej działalności były opodatkowane na podstawie art. 27, art. 30c lub art. 30ca ustawy o PIT lub ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych, może przy określaniu miesięcznej podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne przyjąć kwotę przychodów uzyskanych w poprzednim roku kalendarzowym pomniejszoną o kwotę opłaconych w poprzednim roku kalendarzowym składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe, jeżeli nie zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów lub odliczone od dochodu, na podstawie ustawy o PIT. Tak ustaloną miesięczną podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne ubezpieczony stosuje przez cały rok kalendarzowy.

Tym samym ubezpieczony, który stosuje w danym roku opodatkowanie w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych, może przyjąć do ustalenia miesięcznej podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne kwotę przychodów uzyskanych w poprzednim roku kalendarzowym jeśli działalność prowadził przez cały poprzedni rok kalendarzowy. Zawieszenie działalności oznacza, że do takiej osoby nie może mieć zastosowania powołany art. 81 ust. 2h ustawy zdrowotnej.

Możliwość stosowania obniżenia składki zdrowotnej do wysokości zaliczki obliczanej na zasadach obowiązujących na dzień 31.12.2021 r. dotyczy ubezpieczonych o których mowa w art. 85 ust. 1-13 ustawy zdrowotnej, a zatem dotyczy również zleceniobiorców.  

Od rozliczeń za styczeń 2022 r. obowiązują następujące terminy do przekazywania dokumentów rozliczeniowych i opłacania składek za poprzedni miesiąc:

• termin do 5 dnia każdego miesiąca- dla jednostek i zakładów budżetowych m.in. urzędów gminy, miasta – tu się nic nie zmieniło,
• termin do 15 dnia każdego miesiąca- dla płatników posiadających osobowość prawną, m.in.: spółek kapitałowych (spółek akcyjnych i spółek z o.o.), spółdzielni, stowarzyszeń, fundacji, jednostek samorządu terytorialnego, uczelni wyższych, kościołów, ZUS, ZOZ, itp.,
• termin do 20 dnia każdego miesiąca - dla pozostałych płatników składek, a więc płatników opłacających wyłącznie składki na własne ubezpieczenia (m.in. wspólników spółek), przedsiębiorców i innych podmiotów nie posiadających osobowości prawnej, które zatrudniają innych ubezpieczonych, w tym spółek osobowych (spółki: jawnej, partnerskiej, komandytowej, komandytowo-akcyjnej).

Biorąc powyższe pod uwagę należy stwierdzić, że dla płatnika jednostka samorządu terytorialnego terminem składania dokumentów i opłacania składek  za pracowników będzie termin do 15 dnia każdego miesiąca.

Nie. Składka od nowego tytułu jest naliczana od wynagrodzeń z tytułu pełnienia funkcji należnych za okres po 31.12.2021 r.

Dokument we wcześniejszej wersji znajdujący się w KEDU będzie konwertowany do nowego formatu, w celu prezentowania, edytowania, wyliczania, weryfikowania, weryfikowania międzyformularzowego oraz drukowania.   

Pracownicy młodociani (a więc ci którzy nie ukończyli 18 lat) są objęci obowiązkiem ubezpieczenia zdrowotnego i co do zasady występuje obowiązek opłacenia za nich składki na ubezpieczenie zdrowotne. Przy czym, żeby stwierdzić konieczność jej opłacenia płatnik powinien dokonać porównania jej wysokości z kwotą hipotetycznej zaliczki na podatek.

W przypadku, gdy obliczona składka jest wyższa od kwoty hipotetycznej zaliczki na podatek (obliczonej zgodnie z przepisami ustawy o PIT w brzmieniu obowiązującym na dzień 31 grudnia 2021 r.), którą płatnik obliczałby gdyby przychód ubezpieczonego nie był zwolniony od podatku na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 148 ustawy o PIT, składkę obniża się do wysokości tak ustalonej kwoty hipotetycznej zaliczki.

Jeśli wyliczona od przychodu takiego pracownika składka nie jest wyższa od wyliczonej hipotetycznej kwoty zaliczki to składka jest należna w wysokości w jakiej została obliczona.

Podstawa wymiaru dla osób prowadzących działalność gospodarczą za styczeń 2022 r. jest uzależniona od formy opodatkowania.

W przypadku osób opodatkowanych na zasadach ogólnych będzie to kwota 75% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia  w sektorze przedsiębiorstw w IV kw. 2021 r. włącznie z wypłatami z zysku, a zatem będzie to kwota 4.665,78 zł.

W przypadku osób stosujących ryczałt od przychodów ewidencjonowanych jeśli przychody z tej działalności nie przekroczą w styczniu 60 tys. zł to podstawa ta będzie wynosiła 60% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia  w sektorze przedsiębiorstw w IV kw. 2021 r. włącznie z wypłatami z zysku, a zatem będzie to kwota 3.732,62 zł.

W przypadku osób stosujących kartę podatkową będzie to kwota minimalnego wynagrodzenia, a zatem 3.010 zł.

Przepisy nie wykluczają możliwości składania korekty dokumentów rozliczeniowych. Korekta taka będzie mogła być składana do końca drugiego miesiąca licząc od upływu terminu do złożenia zeznania, o którym mowa w art. 45 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, za ten rok kalendarzowy.

Podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne osób współpracujących z osobami prowadzącymi działalność gospodarczą lub z osobami korzystającymi z ulgi na start stanowi kwota odpowiadająca 100% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w czwartym kwartale roku poprzedniego, włącznie z wypłatami z zysku. A zatem w 2022 r. podstawą tą jest kwota 6.221,04 zł.

Wysokość podstawy wymiaru składki jest uzależniona od formy opodatkowania przychodów uzyskiwanych z działalności gospodarczej. Dla przedsiębiorców opodatkowanych na zasadach ogólnych podstawa wymiaru jest ustalana na podstawie dochodów z miesiąca bezpośrednio poprzedzającego miesiąc za który dokonywane jest rozliczenie (za wyjątkiem 01/2022, za który podstawę stanowi kwota odpowiadająca 75% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia  w sektorze przedsiębiorstw w IV kw. 2021 r. włącznie z wypłatami z zysku, tj. 4.665,78 zł). Czyli składka od tej kwoty wynosi 419,92 zł.

W przypadku stosowania ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych podstawa ta będzie odpowiadała kwocie 60% (3.732,62, a składka od tej kwoty 335,94 zł)  albo 100% (6.221,04 zł, a składka od tej kwoty 559,89 zł) albo 180% (11.197,87, a składka od tej kwoty 1.007,81 zł) przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia  w sektorze przedsiębiorstw w IV kw. 2021 r. Wysokość danego progu uzależniona jest od wysokości uzyskanych od początku roku przychodów z działalności gospodarczej (odpowiednio – do kwoty 60.000 zł, od 60.000 do 300.000 zł i po przekroczeniu 300.000 zł).

W przypadku stosowania karty podatkowej podstawę wymiaru składki zdrowotnej z działalności gospodarczej stanowi kwota minimalnego wynagrodzenia, tj. 3.010 zł, a składka – 270,90 zł.

Należy pamiętać, że nadal obowiązuje przepis zgodnie z którym po spełnieniu określonych warunków składka zdrowotna z działalności nie jest opłacana. Dotyczy to osób, których świadczenie emerytalne lub rentowe nie przekracza miesięcznie kwoty minimalnego wynagrodzenia, a ponadto gdy spełniony jest dodatkowy warunek: uzyskiwane przychody z działalności nie przekraczają miesięcznie 50% kwoty najniższej emerytury albo gdy osoba ta opłaca podatek dochodowy w formie karty podatkowej.

Podstawę wymiaru miesięcznej składki na ubezpieczenie zdrowotne dla przedsiębiorców opodatkowanych na zasadach ogólnych stanowi  dochód z miesiąca poprzedzającego dany miesiąc (art. 81 ust. 2c ustawy zdrowotnej).

Zgodnie z art. 81 ust. 2c pkt 3 i 4 ustawy zdrowotnej, dochód za kolejne miesiące podlegania w danym roku ustalany jako różnica między sumą przychodów, osiągniętych od początku roku i sumą kosztów uzyskania tych przychodów poniesionych od początku roku (w rozumieniu przepisów ustawy o PIT), pomniejszany jest o sumę dochodów ustalonych za miesiące poprzedzające i o różnicę między sumą składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe, zapłaconych od początku roku, a sumą składek odliczonych w poprzednich miesiącach (dochód nie jest pomniejszany o składki, które zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów).

Ustalając miesięczny dochód nie uwzględnia się przychodów osiągniętych w okresie zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej jak też poniesionych w tym okresie kosztów uzyskania (art. 81 ust. 2zd ustawy zdrowotnej).

Jeśli zawieszenie działalności nastąpiło przed danym rokiem kalendarzowym, to po wznowieniu działalności za pierwszy miesiąc podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu w danym roku składkowym (z wyłączeniem sytuacji gdy wznowienie nastąpi w styczniu 2022 r.) podstawę tą będzie stanowiła kwota minimalnego wynagrodzenia, z uwagi na brak możliwości ustalenia dochodu z miesiąca poprzedniego.

Natomiast, jeśli zawieszenie nastąpiło w trakcie danego roku i w tym samym roku następuje wznowienie działalności po 2-3 miesiącach, to podstawę wymiaru składki za pierwszy miesiąc po wznowieniu będzie stanowił dochód za miesiąc przed zawieszeniem, jeśli zawieszenie nastąpiło od 1 dnia miesiąca albo za miesiąc, w którym nastąpiło zawieszenie (do czasu zawieszenia).

Przykład
Przedsiębiorca opodatkowany na zasadach ogólnych według skali  jest zgłoszony do ubezpieczeń z tytułu prowadzonej działalności w okresie 01-03/2022. Działalność zawiesza na okres 04-05/2022. Przychody w poszczególnych miesiącach wyniosły: 01/2022 – 7.000 zł, 02/2022 – 9.000 zł, 03/2022 – 6.500 zł. Odpowiednio koszty uzyskania to: 2.500 zł, 1.500 zł, 1.500 zł. Zakładamy, że składki na ubezpieczenia społeczne zaliczone zostały do kosztów uzyskania. Ustalając podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne za 06/2022 jako dochód z poprzedniego miesiąca należy przyjąć dochód ustalony jako różnica między sumą przychodów, a sumą kosztów od początku roku, tj. 17.000 zł (22.500 zł – 5.500 zł). Po odjęciu dochodów ustalonych za poprzednie miesiące, tj. 01 i 02/2022 (4.500 zł + 7.500 zł = 12.000 zł), dochód stanowiący podstawę wymiaru składki za 06/2022 to 5.000 zł (17.000 zł – 12.000 zł).

Skoro to powołanie skutkuje nawiązanie stosunku pracy to osoba taka powinna zostać zgłoszona na ogólnych zasadach do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i zdrowotnego jako pracownik.

W stanie prawnym obowiązującym przed 1 stycznia 2022 r. jak też po zmianach, w przypadku uzyskiwania składników przychodu, z których nie wszystkie stanowią podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne, obniżenie składki zdrowotnej, o którym mowa w art. 83 ust. 1 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, do wysokości zaliczki na podatek, następuje w odniesieniu do części zaliczki jaka jest obliczana od przychodów, które równocześnie stanowiły podstawę wymiaru składki.

Zapewne chodzi o różnice remanentowe? Jeśli tak, to nie są one uwzględniane przy ustalaniu dochodu stanowiącego podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne. Z tego względu, dochód do opodatkowania i dochód dla celów ustalenia podstawy wymiaru składki zdrowotnej nie muszą być tożsame – mogą się różnić między sobą.

Zmiana stanu prawnego od 13.04.2022 r.:  
Osoby prowadzące podatkową księgę przychodów i rozchodów, które dla celów podatku PIT sporządzają remanent w trakcie roku mogą uwzględniać różnice remanentowe przy obliczaniu miesięcznej składki zdrowotnej. Również przy ustalaniu rocznej podstawy obliczenia składki zdrowotnej przedsiębiorcy uwzględnią różnice remanentowe obliczane dla potrzeb podatku PIT. Pozwala to na uwzględnienie stanu remanentu sporządzonego na dzień 1 stycznia 2022 r., czyli remanentu, w którym uwzględnione były między innymi towary handlowe zakupione przed tym dniem.
W 2022 r. przedsiębiorca nie zwiększa dochodu dla celów składki zdrowotnej, jeżeli remanent końcowy będzie wyższy od remanentu początkowego.

Zgłoszone do ubezpieczenia zdrowotnego powinny być osoby powołane do pełnienia funkcji za wynagrodzeniem na podstawie aktu powołania. Przez wynagrodzenie należy rozumieć przychody otrzymywane przez te osoby w rozumieniu przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Pozostałe osoby, wybrane do pełnienia funkcji nie podlegają ubezpieczeniu zdrowotnemu, chyba, że na wykonywanie tych funkcji została z nimi zawarta umowa o pracę lub umowa zlecenia/o świadczenie usług. 

Składka przez przedsiębiorcę opodatkowanego zryczałtowanym podatkiem od przychodów ewidencjonowanych jest płacona miesięcznie. Jej wysokość  jest uzależniona od tego, czy wysokość przychodów liczonych od początku roku przekroczy próg 60 tys. lub 300 tys. zł.

Zależy jak opodatkowane są przychody/dochody wspólników. Jeśli np. prowadzący działalność jest opodatkowany zryczałtowanym podatkiem ewidencjonowanym, to składka jest uzależniona od wysokości przychodu z działalności.

Jeśli przychody wspólnika nie są przychodami z działalności gospodarczej (a dochodami z udziału w zyskach spółki), wtedy opłaca składkę ryczałtową od podstawy wymiaru wynoszącej 100% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z IV kwartału roku poprzedniego w sektorze przedsiębiorstw, włącznie z wypłatami z zysku.

Dotychczasowe zasady obowiązują tylko w stosunku do stycznia 2022 r. i wyłącznie w przypadku prowadzącego działalność gospodarczą opodatkowanego na zasadach ogólnych.

Zasady ustalania wysokości składek na ubezpieczenia społeczne nie zmieniły się, z wyjątkiem finansowania składek od wypłat nieujawnionych. 

Składka powinna być obliczona i odprowadzona odrębnie od każdej formy opodatkowania.

W takim przypadku przedsiębiorca opłaca składkę od minimalnego wynagrodzenia. W 2022 r. składka wyniesie 270,90 zł (9% x 3.010 zł).

Tak. Kod tytułu ubezpieczenia dla osób powołanych do pełnienia funkcji za wynagrodzeniem to 22 50.

Wysokość podstawy wymiaru składki zdrowotnej zależy od stosowanej formy opodatkowania przychodów z działalności gospodarczej. Ulga na start odnosi się do przedsiębiorców. Natomiast podstawa wymiaru w wysokości 100% przeciętnego wynagrodzenia obowiązuje dla prowadzących pozarolniczą działalność, którzy nie uzyskują przychodów z działalności gospodarczej.

Państwowa Inspekcja Pracy.

W takim przypadku opłaca składkę od minimalnego wynagrodzenia. W 2022 r. składka wyniesie 270,90 zł (9% x 3.010 zł).

W takim przypadku opłaca składkę od minimalnego wynagrodzenia. W 2022 r. składka wyniesie 270,90 zł (9% x 3.010 zł).

W takim przypadku opłaca składkę od minimalnego wynagrodzenia. W 2022 r. składka wyniesie 270,90 zł (9% x 3.010 zł).

Sumujemy przychody od początku roku.

Tak.

Tak, jeśli przychód z tytułu pełnienia członka zarządu nie jest dla celów podatkowych przychodem ze stosunku pracy.

Różnice remanentowe nie są uwzględniane przy ustalaniu dochodu stanowiącego podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne. Z tego względu, dochód do opodatkowania i dochód dla celów ustalenia podstawy wymiaru składki zdrowotnej nie muszą być tożsame – mogą się różnić między sobą.

Zmiana stanu prawnego od 13.04.2022 r.:  
Przy ustalaniu rocznej podstawy obliczenia składki zdrowotnej przedsiębiorcy uwzględnią także różnice remanentowe obliczane dla potrzeb podatku PIT. Pozwala to na uwzględnienie stanu remanentu sporządzonego na dzień 1 stycznia 2022 r., czyli remanentu, w którym uwzględnione były między innymi towary handlowe zakupione przed tym dniem,
W 2022 r. przedsiębiorca nie zwiększa dochodu dla celów składki zdrowotnej, jeżeli remanent końcowy będzie wyższy od remanentu początkowego.

Tak, nie tylko członkowie zarządu. Także inne osoby, powołane do pełnienia funkcji za wynagrodzeniem na podstawie aktu powołania. Przez wynagrodzenie należy rozumieć przychody otrzymywane przez te osoby w rozumieniu przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Dotyczy to także członków komisji, jeżeli zostali powołani aktem powołania i są z tego tytułu wynagradzani.

Nie będą.

Jeśli wspólnik rozlicza się z podatku dochodowego od innego źródła podatkowego, niż działalność gospodarczą (dochody z udziału w zyskach spółki), to opłaca składkę zdrowotną „zryczałtowaną” – od 100% przeciętnego wynagrodzenia z IV kwartału roku poprzedniego w sektorze przedsiębiorstw, włącznie z wypłatami z zysku.

Tak, zasada dotycząca konieczności opłacania składki przez emeryta prowadzącego działalność nie zmienią się. Pozostają jednak obecne wyjątki, które umożliwiają zwolnienia z tej składki. Zasady ustalania podstawy wymiaru i składki będą uzależnione od formy i podatkowania prowadzonej przez emeryta działalności.

Taka osoba podlega ubezpieczeniu zdrowotnemu, jeśli uzyskuje przychód na terenie Polski i jest dla niej właściwe ustawodawstwo polskie.

Jeśli z członkiem zarządu nie podpisano umowy objętej obowiązkowymi ubezpieczeniami (np. umowy o pracę), to powinien być on zgłoszony do ubezpieczenia zdrowotnego, a od świadczenia powinna być opłacana składka.

Tak. Zaliczki na podatek od 2022 r. będą ustalane z uwzględnieniem nowej, wyższej kwoty zmniejszającej podatek, która wynika z podniesienia kwoty wolnej od podatku. Do wyliczenia składki zdrowotnej wymaganym będzie obliczenie takiej hipotetycznej zaliczki z uwzględnieniem zasad jej obliczania obowiązujących do końca 2021 r., a więc z zastosowaniem dotychczasowej kwoty zmniejszającej zaliczkę.

Zawiadomienia o wysokości stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe na rok składkowy 2022/2023 zostaną doręczone płatnikom składek na PUE 1 kwietnia 2022 r.

Sumowanie przychodów i porównanie z wysokością 60 tys. zł dotyczy osób prowadzących działalność opodatkowanym zryczałtowanym podatkiem ewidencjonowanym. Tak więc osoby stosujące ryczałt od przychodów ewidencjonowanych ustalają podstawę wymiaru składki zdrowotnej na podstawie przychodów.

Kod tytułu ubezpieczenia dla osób powołanych do pełnienia funkcji za wynagrodzeniem to 22 50.

Zgodnie z obowiązującymi przepisami składka na ubezpieczenie zdrowotne jest obniżana do wysokości zaliczki na podatek dochodowy obliczonej przez płatnika w tej części, którą oblicza się od przychodu stanowiącego podstawę wymiaru składki.

Składka jest zawsze ustalana jako 9% od jej podstawy. Składka (za określoną grupę ubezpieczonych, np. za pracowników) będzie porównywana z hipotetyczną zaliczką na podatek obliczaną za zasadach obowiązujących do końca 2021 r. Jeśli kwota składki będzie wyższa od tak ustalonej hipotetycznej zaliczki, wówczas składka będzie obniżana do tej kwoty.

• Opłacają składkę w zależności od formy opodatkowania:
  • jeśli na zasadach ogólnych (wg skali albo podatek liniowy) – od dochodu z poprzedniego miesiąca; jeśli w danym miesiącu nie było prowadzonej działalności – od minimalnego wynagrodzenia, w przypadku wznowienia działalności -  jeśli zawieszenie nastąpiło w trakcie danego roku – od dochodu za miesiąc przed zawieszeniem jeśli zawieszenie nastąpiło od 1 dnia miesiąca albo za miesiąc w którym nastąpiło zawieszenie (do czasu zawieszenia);
  • jeśli stosuje zryczałtowany podatek od przychodów ewidencjonowanych – od podstawy, którą stanowi odpowiedni procent przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w IV kwartale poprzedniego roku włącznie z wypłatami z zysku. Wysokość podstawy zależy od wysokości przychodów osiągniętych od początku roku;
  • jeśli za pomocą karty podatkowej – od minimalnego wynagrodzenia;
  • przy innym źródle podatku niż działalność gospodarcza (np. twórcy, artyści) – od 100% przeciętnego wynagrodzenia z IV kwartału roku poprzedniego w sektorze przedsiębiorstw, włącznie z wypłatami z zysku.”

Dochody sumuje się. Dla celów składki zdrowotnej nie występuje pojęcie straty. Jeśli zatem dochód wynosi 0, to do podstawy wymiaru składki uwzględnia się minimalne wynagrodzenie.

Pojęciowo są to dwa okresy. Jednakże z uwagi na przyjętą zasadę, że podstawę wymiaru składki dla przedsiębiorcy stosującego formę opodatkowania na zasadach ogólnych, stanowi dochód z poprzedniego miesiąca, roczna podstawa wymiaru składki za dany rok składkowy będzie pokrywała się z dochodami za dany rok podatkowy. 

Opłacają składkę w zależności od formy opodatkowania:

• jeśli na zasadach ogólnych (wg skali albo podatek liniowy) – od dochodu z poprzedniego miesiąca; jeśli w danym m-cu nie było prowadzonej działalności – od minimalnego wynagrodzenia;
• jeśli stosuje zryczałtowany podatek od przychodów ewidencjonowanych – od podstawy, którą stanowiącej odpowiedni procent przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w IV kwartale poprzedniego roku włącznie z wypłatami z zysku. Wysokość tej podstawy zależy od wysokości przychodów osiągniętych od początku roku;
• jeśli za pomocą karty podatkowej – od minimalnego wynagrodzenia;
• przy innym źródle podatku niż działalność gospodarcza (np. twórcy, artyści) – od 100% przeciętnego wynagrodzenia z IV kwartału roku poprzedniego w sektorze przedsiębiorstw, włącznie z wypłatami z zysku.

Składka powinna być naliczana na dotychczasowych zasadach. Trzeba mieć jednak na uwadze, że składka nie będzie już pomniejszana do kwoty faktycznej zaliczki (czy zaliczki jaką obliczyłby płatnik, gdyby przychód pracownika do 26 roku życia nie był zwolniony z podatku),  ale do kwoty odpowiadającej zaliczce ustalanej na zasadach obowiązujących do 31.12.2021 r. 

Sumuje się dochody. Dla celów składki zdrowotnej nie występuje pojęcie straty. Jeśli zatem dochód wynosi 0, to do podstawy wymiaru składki uwzględnia się minimalne wynagrodzenie.

Składka naliczana jest odrębnie od każdego z tych tytułów, tj. z działalności gospodarczej oraz za osobę powołaną do pełnienia funkcji za wynagrodzeniem.

Zasady wykazywania podstawy i składek w dokumentach nie zmieniły się w tym zakresie. Zwolnienie stypendiów z opodatkowania oznacza że składka na ubezpieczenie zdrowotne jest obniżana do 0 zł.

Stosowanie zasad z 2021 r. oznacza, że kwotę takiej zaliczki płatnik będzie obliczał z zastosowaniem kwoty zmniejszającej podatek w 2021 r. tj. 43,76 zł.

Zasady naliczenia składki zdrowotnej pracowników zatrudnionych na kilka umów o pracę nie zmieniają się.

Nie. Podstawę wymiaru składki zdrowotnej osoby rozliczającej się z podatku liniowego za styczeń 2022 r. ustalamy na zasadach obowiązujących do 31.12.2021 r., tj. „zryczałtowaną” – od 75% przeciętnego wynagrodzenia z IV kwartału roku poprzedniego w sektorze przedsiębiorstw, włącznie z wypłatami z zysku.

Składka za luty – na podstawie dochodu ze stycznia.

Kod tytułu ubezpieczenia dla osób powołanych do pełnienia funkcji za wynagrodzeniem to 22 50.

Osobę powołaną należy zgłosić w terminie 7 dni od powstania obowiązku ubezpieczenia, czyli 7 dni od dnia powołania do pełnienia funkcji. Osoby, które były powołane przed 1.01.2022 r. powinny zostać zgłoszone do ubezpieczenia od tej daty.

Jeżeli ubezpieczony prowadzi więcej niż jedną działalność z której uzyskuje dochody opodatkowane jako dochody z działalności gospodarczej, to składka jest ustalana od sumy dochodów. 

Należy zwrócić uwagę, że płatnicy którzy są zobowiązani do przekazywania dokumentów do ZUS elektronicznie, a więc jeśli zgłaszają do ubezpieczeń ponad 5 ubezpieczonych, już dziś mają obowiązek utworzenia profilu informacyjnego w systemie teleinformatycznym ZUS (PUE). Obowiązek taki nakłada na nich ustawa o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa.

Zgodnie z przepisami prawa [1] korekta podstawy wymiaru składek i należnej składki na ubezpieczenie zdrowotne wykazywanych w dokumentach rozliczeniowych za poszczególne miesiące danego roku składkowego może być składana do ZUS nie później niż do końca drugiego miesiąca, licząc od upływu terminu do złożenia zeznania podatkowego [2] za ten rok kalendarzowy.

Zeznanie, o wysokości osiągniętego dochodu (poniesionej straty) w roku podatkowym, podatnik obowiązany jest złożyć do urzędu skarbowego w terminie od 15 lutego lub do 30 kwietnia roku następującego po roku podatkowym (w zależności od formy opłacanego podatku). Zeznania złożone przed początkiem terminu uznaje się za złożone w dniu 15 lutego roku następującego po roku podatkowym.

Zatem korekta podstawy wymiaru składek i należnej składki na ubezpieczenie zdrowotne może być do ZUS złożona najpóźniej do 30 czerwca następnego roku.

Wniosek o zwrot nadpłaty składki na ubezpieczenie zdrowotne można złożyć w terminie
od 15 lutego do 31 maja [3]. Wnioski złożone po tym terminie nie będą rozpatrywane [4]. Pierwszy wniosek o zwrot będzie można złożyć w roku 2023 za rok 2022.

Podstawa prawna

[1] art. 81 ust. 2y ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz.U. z 2021 r. poz. 1285 z późn. zm.) zmienianej ustawą tzw. Polski Ład

[2] o którym mowa w art. 45 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych

[3] Art. 81 ust 2n ustawy wskazanej w przypisie [1]

[4] Art. 81 ust 2o ww. ustawy.

Za okres od stycznia 2022 r. osoby prowadzące działalność gospodarczą, które opłacają składki na własne ubezpieczenia lub osoby z nimi współpracujące, mają obowiązek comiesięcznego przekazywania dokumentów rozliczeniowych do ZUS. Dotyczy to wszystkich osób, bez względu na wskazaną formę opodatkowania [1].

Podstawa prawna

[1] Art. 47 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 423 z późn. zm.) zmienianej ustawą tzw. Polski Ład.

Deklaracje PIT są poza gestią ZUS.

Prace nad rozporządzeniem [1] prowadzone są w Ministerstwie Rodziny i Polityki Społecznej. ZUS udostępni wzory nowych dokumentów ZUS DRA i ZUS RCA po opublikowaniu rozporządzenia.

[1] Rozporządzenie Ministra Rodziny i Polityki Społecznej zmieniającego rozporządzenie w sprawie określenia wzorów zgłoszeń do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego, imiennych raportów miesięcznych i imiennych raportów miesięcznych korygujących, zgłoszeń płatnika składek, deklaracji rozliczeniowych i deklaracji rozliczeniowych korygujących, zgłoszeń danych o pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, raportów informacyjnych, oświadczeń o zamiarze przekazania raportów informacyjnych, informacji o zawartych umowach o dzieło oraz innych dokumentów.

Dokument ZUS RZA przestanie obowiązywać począwszy od dokumentów rozliczeniowych składanych za styczeń 2022 r. Składka zdrowotna będzie wykazywana na dokumencie ZUS RCA. Dotyczy to również korekt za okresy rozliczeniowe sprzed stycznia 2022 r.

Nowe oprogramowanie będzie udostępnione pod koniec stycznia 2022 r. Dokumenty rozliczeniowe za styczeń składane w lutym 2022 r. będą składane na nowych zasadach z nowej wersji programu Płatnik bez względu na obowiązujący termin rozliczania i opłacania składek.

Forma opodatkowania a tym samym zasady ustalania podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne nie jest czynnikiem wpływającym na zwolnienie z comiesięcznego obowiązku składania dokumentów rozliczeniowych.

Nie ma także znaczenia, że płatnik zadeklaruje ustalanie podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne na podstawie przychodów uzyskanych w poprzednim roku kalendarzowym (dla przedsiębiorców opodatkowanych ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych).

Wszyscy przedsiębiorcy, którzy na mocy przepisów, które obowiązują do końca 2021 r., są zwolnieni z comiesięcznego składania dokumentów rozliczeniowych będą obowiązani począwszy od stycznia 2022 r. do ich składania, nawet jeśli opłacają składkę wyłącznie za siebie.

Z obowiązku tego zwolnieni będą jedynie [1]:    

• duchowni,
• osoby składający dokumenty za nianie,
• osoby, które podlegają dobrowolnie ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym na podstawie art. 7 ustawy o sus.

Podstawa prawna

[1] Art. 47 ust. 2c ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 423 z późn. zm.) zmienianej ustawą tzw. Polski Ład.

Spółki kapitałowe nie będą musiały wypełniać ZUS DRA oraz ZUS RCA w polach dotyczących osiąganych dochodów. Spółki te są płatnikiem składek za zatrudnionych w tej spółce ubezpieczonych (np. pracowników, czy zleceniobiorców).

Wspólnicy spółek kapitałowych, jako osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą, samodzielnie opłacają składki na własne ubezpieczenia i zobowiązani są do ustalania podstawy wymiaru na ubezpieczenie zdrowotne i obliczania wysokości należnej składki według nowych zasad [1]. Tym samym nowe pola w ZUS DRA i ZUS RCA będą obowiązani wypełnić płatnicy, którzy ustalają składkę zdrowotną na własne ubezpieczenia.

Podstawa prawna

[1] Art. 81 ust. 2 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz.U. z 2021 r. poz. 1285 z późn. zm.) zmienianej ustawą tzw. Polski Ład.

Zmiany w dokumentach nie wpłyną na sposób wypełniania dokumentów ZUS DRA i ZUS RCA za pracowników oraz zleceniobiorców.

Dokument ZUS RZA przestanie obowiązywać począwszy od dokumentów za styczeń 2022 r. Dokument ten będzie niedostępny dla wszystkich płatników składek.

Dokumenty rozliczeniowe za okres 1999-2021 r. będzie można korygować wyłącznie do 1 stycznia 2024 r. [1]. Dokumenty rozliczeniowe za okres od stycznia 2022 r. będzie można korygować przez okres 5. lat.[2].

Podstawa prawna

[1] Art. 11 ustawy z 3 września 2021 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 1621).

[2] Art. 48d ust. 1 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 423 z późn. zm.).

Nie, dokument ZUS ZZA pozostanie. W dalszym ciągu osoby, które będą podlegały tylko ubezpieczeniu zdrowotnemu, będą zgłaszały się na dokumencie ZUS ZZA.

Terminy ustalone w przepisach prawa [1] dotyczą składania dokumentów rozliczeniowych i opłacania składek na ubezpieczenia społeczne i na ubezpieczenie zdrowotne. Termin opłacania składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne jest ten sam.

Od składek należnych za styczeń 2022r. będą obowiązywały następujące terminy do przekazywania dokumentów rozliczeniowych i opłacania składek:

• termin do 5 dnia każdego miesiąca – dla jednostek i zakładów budżetowych,
• termin do 15 dnia każdego miesiąca – dla płatników posiadających osobowość prawną, m.in.: spółki kapitałowe (spółki akcyjne i spółki z o.o.), spółdzielnie, stowarzyszenia, fundacje, jednostki samorządu terytorialnego (urzędy gminy, miasta), uczelnie wyższe, kościoły, ZUS, ZOZ, itp.,
• termin do 20 dnia każdego miesiąca – dla pozostałych płatników składek.

Podstawa prawna

[1] Art. 47 ust. 1 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 423 z późn. zm.) zmienianej ustawą tzw. Polski Ład.

Tak, dokument ZUS RZA nie będzie używany począwszy od dokumentów rozliczeniowych za styczeń 2022 r. składanych w lutym 2022 r.

Zasady składania dokumentów nie ulegają zmianie. Płatnicy, którzy rozliczają składki za nie więcej niż 5 osób, nadal będą mogli składać dokumenty w formie papierowej. Mogą także już teraz korzystać z formy elektronicznej przekazywania dokumentów do ZUS, np. z wykorzystaniem e-Płatnika dostępnego na PUE ZUS.

Ostanie klonowanie dokumentów ZUS DRA będzie dotyczyło grudnia 2021 r. Nadal będą klonowane dokumenty za:

• duchownych,
• osoby składające dokumenty za nianie,
• osoby, które podlegają dobrowolnie ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym na podstawie art. 7 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

Podstawa prawna:

Art. 47 ust. 2c ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 423 z późn. zm.) zmienianej ustawą tzw.  Polski Ład.

Dokument ZUS RZA przestanie obowiązywać począwszy od dokumentów rozliczeniowych składanych za styczeń 2022 r. Dokument ten będzie niedostępny dla wszystkich płatników składek. Rozliczenie składki zdrowotnej będzie następowało w dokumencie ZUS RCA. W dalszym ciągu osoby, które będą podlegały tylko ubezpieczeniu zdrowotnemu, będą zgłaszane na dokumencie ZUS ZZA.

ZUS realizuje zadania zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa. Tak jak zostało to wskazane
w pytaniu, zgodnie z art. 81 ust 2zc [1], który dotyczy płatników opodatkowanych według zasad ogólnych lub podatkiem zryczałtowanym, ZUS z urzędu ustali podstawę wymiaru składki w kwocie minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w dniu 1 stycznia danego roku, w sytuacji gdy przedsiębiorca nie przekaże informacji o miesięcznym przychodzie lub dochodzie z działalności gospodarczej, a więc nie przekaże do ZUS za dany miesiąc dokumentów rozliczeniowych, w których ustali podstawę wymiaru i składkę na ubezpieczenie zdrowotne. Wynika to wprost z przepisów ustawy.

Płatnik składek [2] ma prawo złożyć korektę podstawy wymiaru składki i należnej składki na ubezpieczenie zdrowotne wykazywanych w dokumentach rozliczeniowych za poszczególne miesiące danego roku składkowego do ZUS nie później niż do końca drugiego miesiąca, licząc od upływu terminu do złożenia zeznania podatkowego [3] za dany rok kalendarzowy. 

Zeznanie, o wysokości osiągniętego dochodu (poniesionej straty) w roku podatkowym, podatnik obowiązany jest (w zależności od formy opodatkowania) złożyć do urzędu skarbowego (US) w terminie od 15 lutego do 30 kwietnia roku następującego po roku podatkowym. Zeznania złożone przed początkiem terminu uznaje się za złożone w dniu 15 lutego roku następującego po roku podatkowym.

Zatem korekta podstawy wymiaru i należnej składki na ubezpieczenie zdrowotne może być do ZUS złożona najpóźniej do 30 czerwca następnego roku.

Jeżeli po upływie terminu na złożenie korekty dokumentów (po 30 czerwca), ZUS stwierdzi, że nie została przez płatnika złożona korekta ustalonej przez ZUS z urzędu podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne, kwota tej podstawy będzie mogła być zmieniona wyłącznie w wyniku kontroli lub w przypadku przekazania danych przez KAS lub US (art. 81 ust 2zc).

W sytuacji, gdy po 30 czerwca ZUS stwierdzi, że należna składka na ubezpieczenie zdrowotne ustalona od rocznej podstawy wymiaru będzie wyższa od sumy składek rozliczonych za poszczególne miesiące danego roku kalendarzowego, to powstałą różnicę ZUS przypisze do grudnia lub ostatniego miesiąca podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu w danym roku kalendarzowym albo do stycznia lub ostatniego miesiąca podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu w ramach roku składkowego [4].

Przykład 1:

Płatnik opodatkowany na zasadach ogólnych nie przekazał za sierpień 2022 r. dokumentów rozliczeniowych, co oznacza że nie ustalił na ten miesiąc podstawy wymiaru i składki na ubezpieczenie zdrowotne.

ZUS zgodnie z przepisami ustalił za sierpień 2022 r. podstawę wymiaru w kwocie minimalnego wynagrodzenia i składkę od tak ustalonej podstawy.

Jeżeli płatnik w maju 2023 r. złoży do ZUS dokumenty rozliczeniowe za sierpień 2022 r. to ZUS uwzględni je w rozliczeniu rocznym. Został tu zachowany termin przekazania danych rozliczeniowych do 30 czerwca 2023 r.

Przykład 2:

Płatnik opodatkowany na zasadach ogólnych nie przekazał za sierpień 2022 r. dokumentów rozliczeniowych, co oznacza że nie ustalił za ten miesiąc podstawy wymiaru i składki na ubezpieczenie zdrowotne.

ZUS zgodnie z przepisami ustalił za sierpień 2022 r. podstawę wymiaru na ubezpieczenie zdrowotne
w kwocie minimalnego wynagrodzenia i składkę od tak ustalonej podstawy.

Płatnik nie złożył do 30 czerwca 2023 r. dokumentów rozliczeniowych za sierpień 2022 r., czyli nie przekazał informacji o podstawie wymiaru na ubezpieczenie zdrowotne i należnej składce. Tym samym do rozliczenia będzie brana pod uwagę wyłącznie podstawa ustalona przez ZUS w kwocie minimalnego wynagrodzenia.

Kwota ta będzie mogła ulec zmianie wyłącznie w wyniku ustaleń kontroli lub na podstawie danych otrzymanych przez ZUS z KAS lub z urzędu skarbowego.

Podstawa prawna

[1] Ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 1285, z późn. zm.) zmieniana ustawą z dnia 29 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 2105).

[2] Art. 81 ust. 2y ustawy wskazanej w przypisie [1]

[3] o którym mowa w art. 45 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych

[4] Art. 81 ust. 2zb ustawy wskazanej w przypisie [1]

Termin dla osoby wskazanej w art. 21 ust. 2 ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne, do złożenia zeznania podatkowego upływa
w lutym. Odrębną kwestią jest natomiast rozliczenie i dopłata różnicy składki na ubezpieczenie zdrowotne za poprzedni rok składkowy. Dopłatę wynikającą z tego rozliczenia należy wykazać
w dokumentach rozliczeniowych składanych za luty w terminie do 20 marca. W tym samym terminie, tj. łącznie z bieżącą składką za ten miesiąc należy dokonać dopłaty [1].

Podstawa prawna

[1] Art. 81 ust. 2j, 2k i 2l ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 1285, z późn. zm.) zmienianej ustawą
 z dnia 29 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 2105).

ZUS ma obowiązek realizować zadania zgodnie z przepisami prawa [1]. Przepisy stanowią [2], że zwrot kwoty stanowiącej różnicę między sumą wpłaconych za poszczególne miesiące roku kalendarzowego (przy ryczałcie ewidencjonowanym) lub składkowego (przy zasadach ogólnych) składek na ubezpieczenie zdrowotne, a roczną składką na to ubezpieczenie ustalone od rocznej podstawy następuje wyłącznie na wniosek składany w formie elektronicznej. Przepisy nie przewidują zwrotu nadpłaconej składki na ubezpieczenie zdrowotne przez ZUS z urzędu.

Wniosek o zwrot nadpłaty składki zdrowotnej może być złożony w okresie od 15 lutego do 31 maja. Wnioski złożone po tym terminie nie będą rozpatrywane [3]. Pierwszy wniosek o zwrot będzie można złożyć w roku 2023 za rok 2022.

Podstawa prawna:

[1] Ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 1285, z późn. zm.) zmienianej ustawą z dnia 29 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 2105).

[2] Art. 81 ust. 2m ustawy wskazanej w przypisie [1]

[3] art. 81 ust 2o ustawy wskazanej w przypisie [1]

Korekta podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne i należnej kwoty składki
na to ubezpieczenie może być złożona do ZUS najpóźniej do 30 czerwca następnego roku [1].

ZUS dokonuje zwrotu wyłącznie na wniosek, w terminie trzech miesięcy od upływu terminu na złożenie zeznania podatkowego, o którym mowa w art. 45 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tj. okres trzech miesięcy liczony jest od 1 maja danego roku) i upływa 31 lipca [2]. Oznacza to, że ZUS będzie zwracał nadpłaty po upływie terminu na korygowanie podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne za dany rok, tj. po 30 czerwca. W przypadku zwrotu, dokonane rozliczenie rocznej podstawy wymiaru i należnych składek na ubezpieczenie zdrowotne uznaje się za ostateczne [3]. Nie jest w takim zakresie wydawana decyzja administracyjna. Tylko w przypadku odmowy zwrotu ZUS wyda decyzję, od której będzie przysługiwało odwołanie do właściwego sądu [4].

W przypadku, gdy w wyniku korekty zeznania podatkowego w US, dokonany wcześniej zwrot nadpłaty będzie wyższy od faktycznie należnego, to ZUS będzie prowadził postępowanie administracyjne w spawie zwrotu nienależnych składek [5]. Postępowanie będzie prowadzone w trybie KPA. A po jego zakończeniu i ustaleniu, że należy dopłacić składki, ZUS dopisze je do rozliczenia za grudzień lub za styczeń roku składkowego (w zależności od formy opodatkowania) lub za ostatni miesiąc podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu. ZUS ma obowiązek dochodzić nieopłaconych a należnych składek.

Podstawa prawna

[1] Art. 81 ust. 2y ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 1285, z późn. zm.) zmienianej ustawą z dnia 29 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 2105).

[2] Art. 81 ust. 2s ustawy wskazanej w przypisie [1]

[3] Art. 81 ust. 2r ustawy wskazanej w przypisie [1]

[4] Art. 81 ust. 2u ustawy wskazanej w przypisie [1]

[5] Art. 81 ust 2x ww. ustawy wskazanej w przypisie [1]

W związku ze zmianami podstawy wymiaru składki zdrowotnej za osoby prowadzące pozarolniczą działalność od stycznia 2022 r., zmianie ulegną wzory dokumentów rozliczeniowych ZUS DRA i ZUS RCA. W dokumentach tych przedsiębiorcy będą podawali dodatkowe informacje, m.in. formę opodatkowania w danym miesiącu, przychód lub dochód. Dla każdej formy opodatkowania będą przewidziane odpowiednie pola.

Wprowadzone regulacje nie powodują jednak zmian w zakresie zasad składania dokumentów rozliczeniowych. Płatnik, który prowadzi kilka działalności nadal będzie rozliczał się na dotychczasowych zasadach.

Jeśli opłaca składki wyłącznie na własne ubezpieczenia to ustaloną podstawę na ubezpieczenie zdrowotne dla każdej działalności i naliczoną składkę (uwzględniając każda formę opodatkowania) wykaże w ZUS DRA. W przypadku rozliczania składek także za innych ubezpieczonych, ustaloną za siebie podstawę na ubezpieczenie zdrowotne dla każdej działalności i naliczoną składkę wykaże w raporcie imiennym ZUS RCA, dołączonym do ZUS DRA razem z raportami za innych ubezpieczonych. Przy czym, nie będzie konieczności dołączania osobnych ZUS RCA dla każdej działalności odrębnie. Rozliczenie nastąpi w jednym raporcie ZUS RCA za przedsiębiorcę.

Dla spółek z o.o. (w tym jednoosobowej z o.o.) terminem przekazywania dokumentów rozliczeniowych oraz opłacania składek jest 15 dzień każdego następnego miesiąca.

W przypadku spółek komandytowych jest to termin do 20 dnia każdego miesiąca.

Jeśli pytanie nawiązuje do programu automatyzacji rozliczeń, to obecnie zmiany przedstawiane w trakcie majowego spotkania zostały wstrzymane w związku z wdrożeniem Polskiego Ładu. O ich ponownym uruchomieniu będziemy na bieżąco Państwa informować.

Podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne ustalana będzie na podstawie przychodu lub dochodu z poprzedniego miesiąca. Ważne jest, że przesunięcie to pozwala na skorelowanie terminu na opłacenie składek do ZUS z terminem, który obowiązuje przy rozliczeniu się z urzędem skarbowym (tj.  do 20 dnia miesiąca). Daje to gwarancję, że przedsiębiorca będzie już miał ustalony  przychód/dochód za poprzedni miesiąc.

Zmiany terminów dotyczą składania dokumentów rozliczeniowych oraz opłacania składek na wszystkie ubezpieczenia i fundusze, na które płatnik zobowiązany jest opłacać składki do ZUS [1].

[1] Art. 47 ust. 1 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 423 z późn. zm.) zmienianej ustawą tzw. Polski Ład.

Termin „20” oznaczany będzie kodem 6. Specyfikacja wejścia wyjścia do Programu Płatnik zostanie udostępniona po wejściu w życie rozporządzenia i przygotowaniu zmian.

Za pracowników zawsze należało rozliczać składki w raporcie ZUS RCA. Dokument ZUS RZA (mógł być składany za ubezpieczonych, którzy podlegali tylko ubezpieczeniu zdrowotnemu (np. za zleceniobiorców, którzy równocześnie mieli inny tytuł do ubezpieczeń społecznych). Raport ZUS RZA przestanie obowiązywać za okres od stycznia 2022 r. Dokumenty za grudzień 2021 r. będą jeszcze składane według starych zasad. W dokumentach z rozliczeniem należnych składek za styczeń 2022 r., składka zdrowotna będzie wykazywana na dokumencie ZUS RCA. Również korekty dotyczące okresów rozliczeniowych sprzed stycznia 2022 r. , za które zostały przekazane raporty ZUS RZA, będą składane na raportach ZUS RCA.

Od rozliczeń za styczeń 2022 r. obowiązują następujące terminy do przekazywania dokumentów rozliczeniowych i opłacania składek za poprzedni miesiąc:

• do 5. dnia każdego miesiąca – dla jednostek i zakładów budżetowych, m.in. urzędów gminy, miasta,
• do 15. dnia każdego miesiąca – dla płatników posiadających osobowość prawną, m.in.: spółek kapitałowych (spółek akcyjnych i spółek z o.o.), spółdzielni, stowarzyszeń, fundacji, jednostek samorządu terytorialnego, uczelni wyższych, Kościołów, ZUS, ZOZ, itp.,
• do 20. dnia każdego miesiąca – dla pozostałych płatników składek, a więc płatników opłacających wyłącznie składki na własne, ubezpieczenia (wspólników spółek), przedsiębiorców i innych podmiotów nie posiadających osobowości prawnej, które zatrudniają innych ubezpieczonych, w tym spółek osobowych (tj. spółki jawnej, partnerskiej, komandytowej, komandytowo-akcyjnej).

Oznacza to, że wspólnik spółki cywilnej, jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, spółki partnerskiej, komandytowej lub prostej spółki akcyjnej za okres od stycznia 2022 r. będzie zobowiązany do rozliczania i opłacania składek na własne ubezpieczenia w terminie do 20. dnia każdego miesiąca.

Wspólnicy tych spółek są odrębnymi płatnikami na własne ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne. Jako płatnicy składek są za okres od stycznia 2022 r. zobowiązani do ustalania podstawy wymiaru i składki na własne ubezpieczenie zdrowotne na nowych zasadach w zależności od obowiązującej ich formy opodatkowania, co koreluje z nowymi regulacjami prawnymi, które ustaliły termin do 20. dnia miesiąca.

Odrębny termin opłacania składek, niż jej wspólnik, może mieć spółka za zatrudnionych w niej pracowników czy zleceniobiorców. Zależy to od tego, czy spółka posiada osobowość prawną czy nie.

I tak spółka:

• kapitałowa (prosta akcyjna, akcyjna, z ograniczoną odpowiedzialnością w tym jednoosobowa z o.o.) będzie miała termin do 15. dnia miesiąca, ze względu na to, że posiada osobowość prawną,
• cywilna, osobowa (jawna, partnerska, komandytowa, komandytowo-akcyjna) będzie miała termin do 20. dnia miesiąca, gdyż nie posiada osobowości prawnej.  

Jeżeli spółka dotychczas nie zgłaszała ubezpieczonych i nie rozliczała składek, a od stycznia 2022 r. będzie miała obowiązek zgłoszenia do ubezpieczenia zdrowotnego i odprowadzania składki za wspólników,  którzy spełniają warunki jako powołani do pełnienia funkcji na mocy akty powołania i pobierają z tego tytułu wynagrodzenie, to będzie zobowiązana do zgłoszenia siebie jako płatnika składek [1] na dokumencie ZUS ZPA.

[1] Art. 43 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 423 z późn. zm.).

Wniosek o zwrot nadpłaty składki na ubezpieczenie zdrowotne można złożyć w terminie od 15 lutego do 31 maja [1]. Wnioski złożone po tym terminie nie będą rozpatrywane [2]. Pierwszy wniosek o zwrot będzie można złożyć w roku 2023 za rok 2022.

[1] Art. 81 ust 2n ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz.U. z 2021 r. poz. 1285 z późn. zm.) zmienianej ustawą tzw. „polski ład”.

[2] Art. 81 ust 2o ww. ustawy.

Przepisy prawa przewidują rozliczenie dopłaty składki zdrowotnej za ubiegły rok, w dokumentach rozliczeniowych składanych za luty bieżącego roku. Jeżeli dopłata zostanie rozliczona i opłacana razem ze składkami za luty danego roku, tj. w terminie do 20 marca, to nie będzie odsetek za zwłokę.  Pierwsze dopłaty składki zdrowotnej nastąpią w 2023 r.

Składki należne za grudzień 2021 r. należy rozliczyć i opłacić w terminie do 10 stycznia 2022 r., tj. na dotychczasowych zasadach. Nowy termin do przekazywania dokumentów rozliczeniowych i opłacania składek – do 20 dnia następnego miesiąca, będzie obowiązywał począwszy od składek należnych za styczeń 2022 r. [1]

[1] Art. 47 ust. 1 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 423 z późn. zm.) zmienianej ustawą tzw. „Polski Ład”.

Zgodnie z przepisami [1] korekta podstawy wymiaru składek i należnej składki na ubezpieczenie zdrowotne wykazywanych w dokumentach rozliczeniowych za poszczególne miesiące danego roku kalendarzowego może być składana do ZUS nie później niż do końca drugiego miesiąca, licząc od upływu terminu do złożenia zeznania [2] za ten rok kalendarzowy. Zeznanie, o wysokości osiągniętego dochodu (poniesionej straty) w roku podatkowym, podatnik obowiązany jest złożyć do urzędu skarbowego w terminie od 15 lutego do 30 kwietnia roku następującego po roku podatkowym. Zeznania złożone przed początkiem terminu uznaje się za złożone w dniu 15 lutego roku następującego po roku podatkowym.

Zatem korekta podstawy wymiaru składek i należnej składki na ubezpieczenie zdrowotne może być do ZUS złożona najpóźniej 30 czerwca następnego roku.

Wniosek o zwrot nadpłaty składki na ubezpieczenie zdrowotne można składać w terminie od 15 lutego do 31 maja [3]. Wnioski złożone po tym terminie (po 31 maja) nie będą rozpatrywane [4]. Pierwsze wnioski o zwrot nadpłaconej składki będzie można złożyć w roku 2023 za rok 2022.

[1] art. 81 ust. 2y ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz.U. z 2021 r. poz. 1285 z późn. zm.) zmienianej ustawą tzw. „Polski Ład”

[2] o którym mowa w art. 45 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych

[3] Art. 81 ust 2n ustawy wskazanej w przypisie [1]

[4] Art. 81 ust 2o ww. ustawy.

Przepisy ustawy o sus [1] zobowiązują płatników składek do złożenia kompletu dokumentów rozliczeniowych oraz opłacenia należnych składek w określonych terminach, przez wskazane grupy płatników składek. Są to terminy maksymalne, których dotrzymanie gwarantuje brak odsetek za zwłokę. Przepisy nie zabraniają opłacenia składek z wyprzedzeniem, np. za grudzień 2021 r. w grudniu 2021 r. Muszą zostać jednak uregulowane wszystkie należne składki, do który opłacania jest zobowiązany płatnik składek, tj. na wszystkie ubezpieczenia i fundusze a nie tylko na samo ubezpieczenie zdrowotne, jedną wpłatą na nadany płatnikowi indywidualny numer rachunku składkowego NRS. Dokumenty rozliczeniowe mogą zostać złożone po opłaceniu składek, jednak nie później niż w ustawowym terminie, tj. w przypadku dokumentów za grudzień 2021 r. najpóźniej do 5., 10. lub 15. stycznia 2022 r.

Rozliczenie wpłaty na składki za grudzień 2021 r., nastąpi na podstawie złożonych przez płatnika dokumentów rozliczeniowych, jednak pod warunkiem, że nie występowały nieopłacone należności za okresy wcześniejsze. W takim przypadku w pierwszej kolejności z wpłaty zostaną rozliczone wcześniejsze należności, a różnica w składkach za grudzień będzie musiała zostać dopłacona.

[1] Ustawa z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 423 z późn. zm.).

Zasady odliczenia składki zdrowotnej od podatku należy skonsultować z organem podatkowym.

Stratę należy liczyć jako brak dochodu, co oznacza, że powinien być on wykazany w kwocie 0, a w konsekwencji podstawą wymiaru składki zdrowotnej będzie kwota minimalnego wynagrodzenia (w 2022 r. 3.010 zł).

W przypadku, gdy w trakcie miesiąca osoba traci prawo do korzystania z ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych i zacznie się rozliczać podatkiem na zasadach ogólnych, wówczas będzie zobowiązana do opłacania odrębnej składki od podstaw wymiaru ustalonych dla każdej formy opodatkowania.

Podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne dla osoby korzystającej z „ulgi na start” uzależniona będzie od stosowanej formy opodatkowania.

W świetle przepisów obowiązujących od 1 stycznia 2022 r. jeśli przychody wspólników spółek osobowych nie są kwalifikowane jako przychody z działalności gospodarczej wówczas podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne stanowić będzie 100% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w czwartym kwartale. Wówczas dla celów opłacania składki zdrowotnej są osobami, o których mowa w art. 81 ust. 2za ustawy zdrowotnej, czyli pozostałymi osobami prowadzącymi działalność pozarolniczą wymienionymi w art. 8 ust. 6 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych.

Jeżeli przychody uzyskiwane przez taką osobę zarówno z indywidualnej działalności gospodarczej jak i uczestnictwa w spółkach cywilnych będą dla celów podatkowych traktowane jako przychody z działalności gospodarczej to miesięczna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne będzie uzależniona od zastosowanej formy opodatkowania. Jeśli będą to zasady ogólne wówczas składka będzie opłacana od sumy dochodów, a jeśli ryczałt od przychodów ewidencjonowanych to do limitów przychodów, od których uzależniona jest wysokość podstawy wymiaru składki, przyjmuje się sumę przychodów. W przypadku gdyby w odniesieniu do poszczególnych działalności przedsiębiorca stosował różne formy opodatkowania, to składka na ubezpieczenie zdrowotne powinna być obliczona odrębnie od każdej z form opodatkowania.

Obowiązek opłacenia składki „od każdej spółki” (od zryczałtowanej podstawy wynoszącej 100% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w czwartym kwartale) dotyczy tylko tych przypadków, w których dana osoba nie prowadzi działalności gospodarczej (nie uzyskuje przychodów, które dla celów podatkowych traktowane są jako przychody z działalności gospodarczej), a jej działalność sprowadza się do uczestnictwa w spółkach z których uzyskuje przychody, które nie są zaliczane do przychodów z działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów podatkowych.

Osoba prowadząca tzw. działalność nierejestrową nie jest osobą prowadzącą pozarolniczą działalność w rozumieniu przepisów ustawy zdrowotnej. Czyli nie podlega ubezpieczeniu zdrowotnemu z tej działalności. Pytanie zdaje się jednak odnosić do osoby prowadzącej działalność gospodarczą. A jeśli tak, to w sytuacji, gdy osoba prowadząca działalność gospodarczą uzyskuje przychody w wysokości nie wyższej niż 50% minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz opłaca od tych przychodów podatek dochodowy w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych, a równocześnie pozostaje w stosunku pracy, z którego podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne nie przekracza kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę wówczas zwolniona jest z obowiązku opłacania składki na ubezpieczenie zdrowotne.

Minimalna podstawa wymiaru miesięcznej składki na ubezpieczenie zdrowotne dla osoby opodatkowanej podatkiem liniowym nie może być niższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w pierwszym dniu roku składkowego. Ponieważ rok składkowy obowiązuje od 1 lutego 2022 r. do 31 stycznia 2023 r. tym samym obowiązującą podstawą za styczeń 2023 r. będzie kwota minimalnego wynagrodzenia ogłoszonego na dzień 1 stycznia 2022 r.

Obowiązek ubezpieczenia zdrowotnego dotyczy wszystkich osób powołanych do pełnienia funkcji na podstawie aktu powołania i otrzymujących z tego tytułu wynagrodzenie. Podstawę wymiaru składki tych osób stanowi kwota pobieranego wynagrodzenia z tytułu powołania do pełnienia funkcji niezależnie od jego wysokości.     

Prowadzący działalność gospodarczą stosujący w danym roku opodatkowanie w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych dla celów ustalenia wysokości miesięcznej podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne może przyjąć kwotę przychodów uzyskanych w poprzednim roku kalendarzowym (pomniejszoną o składki na ubezpieczenia społeczne jeśli nie zostały zaliczone do kosztów uzyskania) jeśli przez cały poprzedni rok kalendarzowy prowadził działalność gospodarczą. Ustalona podstawa wymiaru składki w oparciu o kwotę przychodów z ubiegłego roku musi być stosowana przez cały rok niezależnie od faktycznych przychodów uzyskiwanych w bieżącym roku.

Możliwość odniesienia się do przychodów z poprzedniego roku służy wyłącznie do ustalenia miesięcznej podstawy wymiaru składki. Po zakończeniu roku przedsiębiorca będzie dokonywał rozliczenia rocznego składki. Należna składka za dany rok będzie ustalana na podstawie faktycznej wysokości osiągniętych za ten rok przychodów, tj. w zależności od ich wysokości będzie obliczana od podstawy wymiaru, którą będzie iloczyn liczby miesięcy i określonej stawki procentowej kwoty przeciętnego wynagrodzenia ustalonej dla danej wysokości przychodu. W konsekwencji może się okazać w rozliczeniu rocznym, że suma miesięcznych składek opłaconych za dany rok kalendarzowy może być wyższa, równa lub niższa od należnej za dany rok składki.

Zgodnie z przepisami ustawy o komornikach sądowych komornik nie jest przedsiębiorcą. Jednakże w zakresie uzyskiwanych przychodów do komorników stosuje się przepisy ustawy o PIT dotyczące osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą.

Tym samym miesięczna podstawa wymiaru i wysokość składki na ubezpieczenie zdrowotne jest uzależniona od formy opodatkowania.